🍃در درون دل در آید چون خیال
پیش او مکشوف باشد سر حال
بندگان خاص خدا، مانند خیال به درون دل ها نفوذ می کنند یعنی به صورت پنهان به درون دل ها وارد می شوند. و راز درون هر دلی بر آنان آشکار می شود.
🍃در تن گنجشک چیست از برگ و ساز
که شود پوشیده آن بر عقل باز
گنجشک حقیر چه توش و توانی دارد که بر عقل بازِ بلند پرواز، پنهان و مستور باشد؟
مردم عادی در مقابل عارفان حقیقی به مثابه گنجشک حقیر و ضعیف هستند. و این مردان
حق، بسان بازِ بلند پروازاند که گنجشک در حيطه تصرّف آنان است، و هرچه در روح و ضمیر
مردم گذرد اینان بدان وقوف دارند.
🍃آنک واقف گشت بر اسرار هو
سر مخلوقات چه بود پیش او
آن کسی که بر اسرار الهی آگاه است، اسرار مخلوقات پیش او چه ارزشی دارد؟
🍃آنک بر افلاک رفتارش بود
بر زمین رفتن چه دشوارش بود
به عنوان مثال، آن کسی که به آسمان ها می رود و در آنجا به سیر و سیاحت می پردازد، راه رفتن بر روی زمین برای وی چه دشواری و مشکلی دارد؟ هیچگونه مشکلی ندارد.
🍃در کف داود کاهن گشت موم
موم چه بود در کف او ای ظلوم
مثال دیگر، حضرت داود(ع) که آهن در دستانش مانند موم، نرم می شد، پس ای ستمکار بگو ببینم موم در دستِ او چه حالی پیدا می کرد؟ اشاره به آیه ۱۰ سورة سبأ
🍃بود لقمان بندهشکلی خواجهای
بندگی بر ظاهرش دیباجهای
لقمان حکیم در باطن، آقا و بزرگ بود، ولی در ظاهر بنده و غلام. و بندگیِ ظاهری، همچون پرده ای بر بزرگی باطنی او بود.
دیباجه: در اصل لغت فرس نام جامه ای است نیمچه از دیبای خسروانی که پوشش خاص شاهان عجم بود و آن را بالای جامه دیگر می پوشیدند؛ در اینجا مراد پوشش و حجاب است. معانی دیگری نیز دارد که مناسب ترین آن در اینجا همان بود که ذکر شد.
شرح مثنوی شریف
استاد کریم زمانی
@TAMASHAGAH