♦️نقد مستندات نه ربیع - بخش دوم
🔸استاد عمید رضا اکبری
🔹بررسی متنی
اولا، معانی خبر را متفرداً غلات روایت کرده اند، و قرینه ای بر وجود روایتی امامی با این معانی نداریم. اما در عوض در میان نصیریه اخبار دیگری نیز در مورد نه ربیع وجود دارد که نشان می دهد در بین جمعی از غلات شناخته شده بوده است.
خبر با بحث نزاع در مورد ابو الخطاب شروع شده است، که خود متناسب با محفلی خطابی است.
🔹دوم، با وجود شمردن فضائل بیشمار برای این روز در این خبر، تنها نقلی شاذ با سندی مجهول از امام هادی در فضل آن ارائه شده است. روشن است که عادتا این همه فضائل بر فرض صحت می بايست در كلام ائمه پیشین ع هم یافت شود.
🔹سوم، مشهور فقهای امامیه مرگ خلیفه دوم را در آخر ذی الحجه می دانسته اند، و گویا اختلاف از سوی متأخرین حاصل شده است. که البته از مهم ترین مستنداتشان همین خبر بوده است.
مرحوم مجلسی در بحار (ج31، ص: 118) می گوید: «ما ذکر ان مقتله کان فی ذی الحجه مشهور بین فقهاءنا الامامیه».
در توضیح مطلب اخیر باید گفت علمایی چون شیخ مفید و ابن ادریس حلی و ابن طاووس و کفعمی و رضی الدین حلی و علامه حلی همگی روز ترور عمر را در ذی الحجه ذکر کرده اند، و ظاهراً ابن طاووس نیز در اقبال موافقت نموده است. حتی کفعمی می گوید «بل الاجماع حاصل من الشیعه و السنه علی ذلک». (المصباح للكفعمي، ص: 511)
بنظر می رسد اعتقاد به کشته شدن عمر در روز نهم ربیع از حدود قرن 5 یا 6 بین برخی عوام شیعه (بخصوص در ایران) رایج بوده و انکار ابن ادریس و کفعمی در مواجهه با آنان بوده است.
هم چنین خبر منسوب به شیخ صدوق در إقبال الأعمال (ط - القديمة)، ج2، ص: 598 از نظر سندی و متنی وضعیت روشنی ندارد، و لذا از آن نمی توان نظر شیخ صدوق را دریافت.
🔹چهارم، اشتمال بر معانی غریب دیگری مانند رفع القلم از خلائق در این سه روز، که اگر چه ممکن است تأویل بعیدی بر آن ارائه شود، اما باید دقت داشت، این تعبیر تناسب چندانی با رفع القلم در برخی از اخبار دیگر ندارد. زیرا در آن جا سخن از شیعه است، و نه خلق. و مربوط به زمان خاصی هم نمی شود. ضمن آنکه اعتبار همان اخبار و معنای آن نیز محل تردید است. اما این خبر در ظاهر نخستین انسان را به یاد اباحی گری غالیانه می اندازد، چه آنکه غلات معاصر نیز فراوان بر آن برای اباحی گری استناد می جویند. و یا عبارت «يَوْمُ إِذَاعَةِ السِّر» که غالیان بر آن نیز استناد می جویند.
عباراتی همچون اَسفَل الفَیلوُق، يَوْمُ الشَّرْطِ وَ يَوْمُ نَزْعِ الْأَسْوَار، يَوْمُ انْكِسَارِ الشيعة، يَوْمُ التَّصْرِيد، يَوْمُ التَصفیح، َ يَوْمُ سَيْلِ النغاب، يَوْمُ ظَفرت به بَنو إِسرائیل نیز معانی روشنی ندارد.
البته اشکالات لفظی مانند تعابیر عامیانه همچون «یَرْتاس»، «رؤیا» و «جنیت» به جای «یَتَرَأس»، «ریاء» و «جنٌبت» ممکن است به خاطر تصحیف باشد.
🔹ممکن است برخی وجه بزرگداشت این روز، آغاز امامت امام عصر عج بدانند و البته تاریخ این واقعه نیز محل اختلاف است. و در شهادت امام عسکری اقوال دیگری نیز وجود دارد. اما به هر حال این بر مطالب خبر نه ربیع تطبیق نمی کند.
🔹از سوی دیگر عید نامیدن روز بعد از شهادت یک امام هم دلیل می خواهد. اگر شروع امامت است که امامت از همان لحظه شهادت امام پیشین شروع می شود. اگر هم گفته شود که به حرمت امام پیشین باید شادی بر شروع امام بعد یک روز به تاخیر افتد، می پرسیم به چه دلیل یک روز تاخیر؟ اگر قضیه عرفی است که هنوز ایام عزای امام بعد باقی است. و اگر دلیل روایی دارد به کدام نص؟؟
پاسخی نیست، جز آنکه برخی برای توجیه خبر بی سند نه ربیع تنها احتمالی بدون قرینه را مطرح کرده اند.
بنا بر این نکات اعتبار خبر نه ربیع اشکالات جدی دارد. و استناد به آن جدا بی وجه است.
ادامه دارد...
#تأمل
#محسنیه
#نه_ربیع
#جعلیات
👇👇
@Taammolate_talabegi