#نشریه #شماره_چهار ✅دیگرانی به نام افغان هفته آخر شهریور بود و از آنجا که مدرسه روستایی بود، تا لحظات آخر درگیر ثبت نام دانش آموزان بودیم. داخل دفتر، مدیر و مستخدم مدرسه به ترکی از روزشان صحبت می کردند. ترکی بلد نبودم. سعی میکردم از میان کلماتشان، کلیات حرفشان را حدس بزنم که دو مرد برای ثبت نام فرزندانشان وارد دفتر شدند. آنها هم شروع به ترکی صحبت کردن کردند. پس از مدتی، مرد بلند شد و گفت: خب چقدر باید برای شهریه مدرسه پرداخت کنم؟ مدیر پاسخ داد: شهریه برای اتباع است. نیازی نیست شهریه بپردازید. مرد پاسخ داد: خب من هم افغانستانیم. مرد تعریف کرد که 15 سال است در ایران زندگی میکند و همه فرزندانش متولد ایران هستند. ترکی و فارسی را بدون لهجه سخن میگفت و چهره آفتاب سوختهاش مانع از تشخیص چهرهاش میشد. با گذشت نزدیک به سه ماه از مدرسه، مثال های این چنینی زیاد دیدهام. دانش آموزانی که نه فقط خودشان، بلکه پدر و مادرشان هم متولد ایران هستند. آنقدری غرق در فرهنگی ایرانی شدند که حتی در سبک زندگی هم قابل تشخیص نیستند. حقیقتش فقط وقتی به خودم میآیم که میبینم نمازخانه دبستان پر شده از دخترانی که دست بسته نماز میخوانند. تجربه من البته به شدت با سایرین متفاوت بود. من در منطقه روستایی بودم که غالب اتباع بیش از 30 سال در آن زندگی میکردند، کارگر، طبقه ضعیف و مذهبی ترسان از طالبان. معلم ساکن کرج احتمالا با افغان های تازه پاسپورت گرفته ای روبروست که به شدت در تعارض با ایرانی ها هستند، مذهب در آنها کمرنگ شده است، کارگر و از نظر اقتصادی ضعیف هستند اما پرخاشگرند. دانشجوی ایرانی احتمالا با نسل نخبه و غنی روبروست که با فرار اشرف غنی، وطن خود را ترک کردند. از طالبان متنفر هستند و از نظر مذهبی طیف گستردهای را شامل میشوند. این دانشجو احتمالا با افغانی مواجه است که میتوانسته در یک کشور اروپایی درس بخواند اما به هر دلیلی فعلا ایران را انتحاب کرده است. باید دقت داشت که مواجهه با هر گروه تجربه زیسته متفاوتی برای شما بر جای خواهد گذاشت. تجربیات افراد از تعامل با افغان ها به شدت متفاوت است. طبیعتا، نظرات متفاوتی درباره چگونگی برخورد با آنها دارند. علت سخنان متفاوت و بعضا متناقض افراد در همین گزاره ساده است: «افغان ها یکدست نیستند.» فارغ از مذهب متفاوت آنها با یکدیگر، خیلی مهم است که بدانید دارید درباره کدام موج مهاجرین افغان صحبت میکنید. مهم است بدانید از مهاجرین غیرقانونی سخن میگویید یا پاسپورت دار یا دارای کارت اتباع. مهم است که بدانید که فرد چندسال است آمده و زمان کدام حکومت مهاجرت کرده است. مهم است بدانید این خانواده چند نسل است داخل ایران زندگی میکند. به نظر میرسد عدم تصمیم گیری دولت در چگونگی مواجهه با هر نسل، تغییر سیاست ها هر چهارسال یکبار، نوسان سیاست های تحصیلی و شغلی به چنان کلاف سردرگمی تبدیل شده که هرگونه راه برای صحبت کردن را بسته است. سیاستهای دوگانه دولتها در اجازه ورود به اتباع دادن و سپس عدم ارائه امکانات به آنها، شاهد مثالی برای این موضوع است البته فقط دولت نیست که نمیداند باید چکار بکند بلپکه متخصصین و مردم عادی هم سردرگم هستند. شاید برای همین است که آمارها هم متفاوت و گاها متناقض هستند. این میشود که پس از سه دهه حضور اتباع در ایران، هیچ جواب واحدی برای حل مسئله نداریم. صادقانه بگویم هنوز نمیدانیم که آیا واقعا حضور افغان ها باعث و بانی تورم هست یا نه. نمیدانیم راست است که دولت، به افغان ها یارانه میدهد یا نه. اگر یارانه هست پس چرا همه خدمات اعم از تحصیل و درمان برای آنها هزینه بالاتری دارد و چرا افغانستانی ها مجبورند کودکشان هم به کار در باغ و مزرعه ببرند؟ اگر نیست، پس این آمارها چیست؟ اما سوال اصلی همچنان پابرجاست. نقش ما چیست؟ آیا ما هم قرار است در بازی احزاب و جریانات رسانهای غرق شویم؟ آیا ماهم قرار است بین دو گزاره «خب جنگ زده اند» یا «افغان ها ما را بدبخت کردهاند» گیر بکنیم؟ تصمیم ما چه عقلانی باشد چه احساسی، فرصت ها یا تهدیدها بسیاری پیش روی ما میگذارد. خوشبختانه یا متاسفانه راه سومی وجود دارد. من نام آن راه سوم را آموزش میگذارم. چه افغان ها از ایران بروند و بخواهند در کشور خودشان زندگی بکنند چه داخل ایران بمانند، باید وضعشان بهتر شود. باید مهارت داشته باشند تا زندگیشان را بچرخانند. قشر ضعیف باید آموزش ببیند که به بزهکاری و دام گروهک های افراطی نیافتد. قشر نخبه باید آموزش ببیند تا خدمت خلق کند چه به هم ملیتهایش چه به همسایگانش. پزشک خوب افغانستانی به ایرانی ضرر نمیرساند، مهندس خوب افغانستانی به ایرانی ضرر نمیرساند، دانش آموز خوب افغانستانی به ایرانی ضرر نمیرساند. اما این تفکر که آموزش افغانها مهم نیست و شتاب زدگی آموزش و پرورش در درست کردن ابرو حتی به قیمت آسیب زدن به چشم، میتواند این کار را انجام دهد. ✍انسیه علیمحمدی @Twiitaa