فَاسْتَفْتِهِمْ أَ هُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمْ مَنْ خَلَقْنا إِنّا خَلَقْناهُمْ مِنْ طِینٍ لازِبٍ«11» بَلْ عَجِبْتَ وَ یَسْخَرُونَ«12» پس از آنان نظر بخواه که آفرینش آنان سخت تر است یا کسانی که ما(در آسمان ها و زمین)آفریدیم؟ ما آنان را از گِلی چسبنده آفریدیم،بلکه تو(از افکار آنان)تعجب می کنی و آنان(تو را)مسخره می کنند. وَ إِذا ذُکِّرُوا لا یَذْکُرُونَ«13» وَ إِذا رَأَوْا آیَهً یَسْتَسْخِرُونَ«14» وَ قالُوا إِنْ هذا إِلاّ سِحْرٌ مُبِینٌ«15» و هرگاه اندرز داده شوند پند نمی گیرند.و هرگاه معجزه ای بینند،یکدیگر را به مسخره کردن دعوت می کنند و می گویند:این جز جادویی آشکار نیست. پیام ها: 1- مقایسه و سؤال،راهی برای به فکر واداشتن افراد است. «فَاسْتَفْتِهِمْ» (آفرینش انسان کجا و حفاظت از آسمان های پهناور کجا؟) 2- افراد مغرور و مسخره کننده را با یادآوری منشأ آفرینش خود تعدیل کنید. «طِینٍ لازِبٍ» 3- نصیحت اشرف مربیان برای افراد سنگدل مؤثّر نیست. «ذُکِّرُوا لا یَذْکُرُونَ» 4- فاسد بودن،زمینه ی به فساد کشاندن دیگران می شود. «یَسْتَسْخِرُونَ» 5-گاهی دشمن به جای قبول حقّ و منطق،مسخره می کند. «یَسْتَسْخِرُونَ» 6- گاهی دشمن در تبلیغات خود سعی می کند با اصرار و اطمینان سخن بگوید. «إِنْ هذا إِلاّ سِحْرٌ مُبِینٌ» 7- مخالفان به اثرگزاری خارق العادّه قرآن اقرار دارند.(مشرکان قرآن را سحر می دانستند و سحر به کار خارق العادّه گفته می شود). 8-تمسخر و به بازی گرفتن مقدّسات،مقدّمه کفر و انکار حقایق است. یَسْتَسْخِرُونَ وَ قالُوا ... سِحْرٌ مُبِینٌ أَ إِذا مِتْنا وَ کُنّا تُراباً وَ عِظاماً أَ إِنّا لَمَبْعُوثُونَ«16» (می گویند:)آیا چون مردیم و خاک و استخوان(پوسیده)شدیم آیا (دوباره)برانگیخته خواهیم شد؟! أَ وَ آباؤُنَا الْأَوَّلُونَ«17» قُلْ نَعَمْ وَ أَنْتُمْ داخِرُونَ«18» و آیا پدران گذشته ی ما نیز(زنده خواهند شد)؟ بگو:آری(همه زنده می شوید)در حالی که خوار و کوچک خواهید بود. فَإِنَّما هِیَ زَجْرَهٌ واحِدَهٌ فَإِذا هُمْ یَنْظُرُونَ«19» همانا قیامت با یک صیحه است،پس آن گاه آنان(صحنه قیامت را) خواهند دید. نکته ها: * «داخر»به معنای ذلّت و حقارت و «زَجْرَهٌ» به معنای صیحه و بانگ بزرگ است. * بیمار دلان در گسترش شبهات تلاش می کنند.با این که یک سؤال کافی بود،سه سؤال پی در پی طرح کردند. «أَ إِذا - أَ إِنّا - أَ وَ آباؤُنَا» پیام ها: 1- منکران معاد منطق و استدلال صحیحی ندارند و به جای استدلال فقط استبعاد می کنند. أَ إِذا ... 2- مشرکان،زنده شدن نیاکان را بعیدتر از زنده شدن خود می پنداشتند. أَ إِنّا ... أَ وَ آباؤُنَا 3- سؤالات و شبهات گرچه با لجاجت و سوء نیّت همراه باشد ولی باید با صراحت جواب داده شود. «قُلْ نَعَمْ» 4- خاک شدن انسان،مانعی برای زنده شدن دوباره ی او نیست. «قُلْ نَعَمْ» 5-انکار لجوجانه معاد سبب خواری در قیامت است. «وَ أَنْتُمْ داخِرُونَ» 6- پیدایش قیامت با صوت و صیحه است. «فَإِنَّما هِیَ زَجْرَهٌ» 7- پیدایش قیامت دفعی است نه تدریجی. «زَجْرَهٌ واحِدَهٌ» 8-ایجاد قیامت برای خداوند آسان است. «فَإِنَّما هِیَ زَجْرَهٌ واحِدَهٌ» 9- مشرکان،در قیامت بُهت زده به حال زار خود نظاره گرند. «فَإِذا هُمْ یَنْظُرُونَ