تعطیلی شنبه‌ها؛ تمایز رویکرد فردی، اجتماعی و حکومتی به فقه 📝مهدی خطیبی در یکی دو دهه اخیر به موازات توجه بیشتر به روش شناسی فقه استفاده از اصطلاحاتی چون فقه فردی، فقه اجتماعی و فقه حکومتی در مقالات و گفتگوهای علمی رو به فزونی نهاده است. البته این‌ها اقسام فقه نیست؛ بلکه رویکردهای گوناگون در استنباط فقهی است. در رویکرد فردی به فقه، هدف، استنباط حکم شرعی در حیطه بیان وظیفه مکلف است. در رویکرد اجتماعی فقط فرد دیده نمی شود بلکه تبعات اجتماعی فتوا نیز لحاظ می شود و در رویکرد حکومتی هدف فقیه آن است که بتواند در چارچوب فقه کشور را به بهترین شکل ممکن اداره کند. این روزها مسئله تعطیلی روزهای شنبه به یکی از مباحث داغ رسانه‌ها تبدیل شده است. برخی آن را برای کاستن از مشکلات اقتصادی کشور لازم می‌دانند و برخی دیگر ضمن کم اثر دانستن این تعطیلی بر گشایش اقتصادی، به بُعد اجتماعی و فرهنگی منفی آن توجه می‌کنند. فارغ از اینکه دیدگاه کدام یک صواب است، می توان سه رویکرد فقه فردی، اجتماعی و حکومتی را بر آن تطبیق نمود: 1. حکم تعطیلی شنبه با رویکرد فردی به فقه اباحه است. چه آنکه حرمتی در آن دیده نمی شود و تشبه به کفار نیز در آن منتفی است. (چون اولا آنچه که حرام است تشبه است نه شباهت؛ در تشبه قصد نهفته است. ثانیاً تشبه حرام در جایی است که عمل مزبور دوری از آئین اسلام و نزدیکی به آئین کفر محسوب شود. این خصوصیات در مورد تعطیلی شنبه لااقل قابل احراز نیست.) 2. اما رویکرد اجتماعی به فقه اقتضا می‌کند در شرایط کنونی که اسرائیل به غره حمله کرده است و تمامی آزادی خواهان جهان به فکر انزوای اسرائیل هستند چنین مسئله ای طرح نشود؛ چرا که ممکن است به نوعی حمل بر وجود گروه های طرفدار یهود و صهیونیسم در داخل کشور و در سطح مسئولان حمل شود و جبهه مقاومت تضعیف شود. 3. اما رویکرد فقه حکومتی اقتضا می‌کند شنبه تعطیل باشد. چرا که تعطیلی ادارات در یک روز و انتقال ساعات کاری آن به روزهای دیگر از هزینه های دولت می کاهد و از سویی اگر این تعطیلی بر روز شنبه منتقل شود تطبیق بین روزهای کاری داخل و خارج کشور را بیشتر می‌کند و می‌تواند در گشایش اقتصادی که دغدغه اصلی دولت است موثر باشد. صحت هر یک از استدلال‌ها در سه سطح رویکرد فردی، اجتماعی و حکومتی می‌تواند به چالش کشیده شود؛ غرض تفکیک سه رویکرد یاد شده در مسئله واحد است نه اصرار بر صحت استدلال‌ها. 🆔https://eitaa.com/mahdikhatibifigheghtesad