📚 تأییدشدگان شورای نگهبان «طبعاً» صالحند یا «ضرورتاً»؟
شورای نگهبان مسئول ارشد احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری هستند و از شناخت، کارشناسی و تقوای بهینه نیز برخوردارند؛ چنانکه رهبر میفرمایند: «شورای محترم نگهبان، مردمانی پرهیزگار، متقی و آگاهند؛ طبق قانون تشخیصی میدهند و عدهای به عنوان افرادی که صالحند، معرفی میشوند؛ من و شما باید نگاه کنیم ببینیم در بین این صالحها کدام صالحترند» ۹۲/۰۲/۲۵
◾️ بررسی جامع نسبت میان نظر شورای نگبهان و صلاحیت نامزدها
بیگمان تصمیم شورای نگهبان، قانون است و هیچ کس حق مخالفت با آن را ندارد. اما آیا تشخیص آنها ضرورتاً درست است و ما حق نداریم بر طبق مستنداتی، بگوییم که آن نامزد ریاستجمهوری، به این دلایل، صلاحیت این جایگاه را ندارد؟
◾️تبیین حق نقد صلاحیت برخی نامزدها
روشن است که شورای نگهبان «نه علم غیب» دارد و نه لزوماً «همه شناختهای عادی» مؤثر در ارزیابی صلاحیت نامزدهای ریاستجمهوری. اگر چنین شناختی نیز داشت، معصوم از اشتباه در برآیندگیری از عناصر صلاحیتزا و صلاحیتزُدا نیست. گاهی هم رهبر، مصالحی را برای تأیید برخی افراد در نظر میگیرند و شورای نگهبان هم پیرو آن، برپایه مصالحی، نامزدی را تأیید صلاحیت میکنند؛ مانند تأیید «معین» و «مهرعلیزاده» یا ...
با این سه احتمالِ معقول، روشن است که ما حق نقد دیدگاهها و کارهای نادرست برخی نامزدها را داریم؛ نقدی که حتی نشانگر عدم صلاحیت آنان برای ریاست جمهوری است. اکنون به سخن رهبر در ۲۵ اردیبهشت ۹۲ بنگریم؛ سخن پیش از انتخاباتی که شوربختانه به مدیریت خسارتبار حسن روحانی در ۸ سال بر کشور امام زمان (عج) انجامید و بزرگترین دستاورد وی «خسارت محض» برجام بود! آیا این مدیریتِ «لفی خسر»، نشانگر صلاحیت است؟
◾️صلاحیتزدایی تلویحی رهبر از برخی نامزدهای ریاست جمهوری
«دشمن شما مایل است انتخاباتی انجام بگیرد که برای آینده کشور این محسّنات را نداشته باشد؛ بلکه کشور را به سمت وابستگی، به سمت ضعف، به سمت عقبماندگی در صحنههای گوناگون حرکت دهد؛ کشور را به عقب بکشاند، به عقب براند؛ آنها هدفشان این است. مقصود دشمن چگونه حاصل میشود؟ مقصود دشمن با این حاصل میشود که انتخابات اولاً سرد برگزار شود؛ ثانیاً نتیجهای که از صندوقها بیرون میآید، نتیجهای باشد که دولت را، [و] به تبع دولت، ملت را به سمت وابستگی بیشتر، به سمت تبعیت بیشتر، به سمت قرار گرفتن در سیاستهای دشمنان قرار دهد؛ دشمن این را میخواهد. پس ببینید! صحنه روشن است! معلوم است شما چه میخواهید! معلوم است دشمن چه میخواهد!» ۲۵ اردیبهشت ۹۲
◾️پیام توصیفات «وابستگی به دشمن و تبعیت از دشمن»
آیا توصیفات رهبر، در زمانِ پیش از انتخابات سال ۹۲، نشانگر صلاحیت کسی است که «سبب وابستگی بیشتر کشور به دشمن» و «تبعیت بیشتر کشور از دشمن» میشود؟ آیا چنین نامزدی وجود خارجی نداشت؟ آیا در
۳۱ اردیبهشت، صلاحیت کسی اعلام نشد که کشور را دچار خسارتهای هشدار داده شده رهبر و بلکه «خسارت محض» کرد؟ آیا کسی که دستاورد اصلی مدیریتش «خسارت محض» است، کمینه در ۴ سال دوم، صلاحیت داشته است؟
◾️ استفتای رهبر: جواز تبیین فساد مالی نامزد ریاستجمهوری
پرسش ۲۶ از آیتالله العظمی خامنهای، در
پایگاه دفتر رهبر: «آیا در مناظرات تبلیغاتی یا سخنرانیهای عمومی، بیان اندیشههای نادرست نامزدها یا اشتباهات سیاسی یا "فساد مالی آنها" جایز است؟ اگر با قصد روشنگری افکار عمومی باشد، چه حکمی دارد؟» پاسخ آیتالله العظمی خامنهای: «در صورتی که برای شناخت آنها لازم باشد و قصد هتک و اهانت نباشد، مانعی ندارد و گفتن نکات منفی در چارچوب قانون مانع ندارد.»
◾️ نسبت استفتا با صلاحیت داشتن یا نداشتن
نخست بدانیم که در اینجا، سخن از افشای اشتباهات نامزد ریاستجمهوری در یک گروه بسته و کوچک نیست؛ بلکه درباره نقد و بیان «فساد مالی» در «بزرگترین سخنگاهها» است. دیگر این که آیا کسی که «فساد مالی» دارد، صلاحیت ریاست جمهوری دارد؟ اگر برخی فسادهای مالی هم صلاحیتزدا نباشد، استفتای یادشده اجازه گفتن «فساد مالی» و «اندیشههای نادرست» را داده؛ هر چند که «صلاحیتزدا» باشند.
◽️صلاحیت ریاست برای کسی ثابت نیست، مگر آنکه دلیلی بر کسب صلاحیت وی بیابیم (مانند تأیید شورای نگهبان)
◽️هر کسی را که شورای نگهبان تأیید کرد، صلاحیت دارد، مگر آنکه دلیل خاصی، نشانگر بیصلاحیتی وی باشد. چون تأیید شورای نگهبان «طریقیت» دارد؛ نه «موضوعیت».
✍🏼
ا. امامی؛ خبره فقه انتخابات و دکترای فقه سیاسی و ر.ب