🎯 فراز مرکزی زیارت اربعین
دعاها و زیارات شیعه با اینکه گاه ساده و گاه حاوی روندهای تکراری به نظر می‌رسند اما در نگاه دوم و با تأمل و از سر جد، دارای بافتی عمیق و پیچیده و معقول‌اند؛ گاه یک سخن و دعوت مرکزی دارند و گاه مجموعه‌ای از مطلوبیت‌ها را در یک وحدت دلکش در کنار هم قرار داده‌اند.
زیارت اربعین که خود حاوی مضامین عالی و زیبایی‌های لفظی و ادبی و درنتیجه مقاصد بلند است، یکی از مصادیق در میان مصادیق بی‌شمار دیگر است.
به نظر نگارنده این زیارت یک فراز مرکزی دارد که حتماً در قرائت دعا باید بدان توجهی تام داشت و احیاناً در پرتو آن بقیه مضامین را بازخوانی و فهم نمود.
این فراز که با خطاب به خدای متعال و شهادت بر مقام امام حسین ع آغاز می‌شود چنین در وصف امام ع جلو می‌رود که:
🔹«فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ ، وَمَنَحَ النُّصْحَ وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ ، وَحَیْرَةِ الضَّلالَةِ ، وَقَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا ، وَبَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنیٰ ، وَشَرَیٰ آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ ، وَتَغَطْرَسَ وَتَرَدَّیٰ فِی هَوَاهُ ، وَأَسْخَطَکَ وَأَسْخَطَ نَبِیَّکَ وَأَطَاعَ مِنْ عِبادِکَ أَهْلَ الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ ، وَحَمَلَةَ الْأَوْزارِ ، الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ ، فَجاهَدَهُمْ فِیکَ صابِراً مُحْتَسِباً حَتَّیٰ سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَاسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ؛ اللّٰهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلاً ، وَعَذِّبْهُمْ عَذاباً أَلِیماً»
🔹یعنی اینکه امام ع با داشته‌هایی که خداوند به او داده است وارد مأموریت شده، در دعوت خویش چنان مجاهده نمود که جایی برای هیچ عذری برای مخاطبان باقی نگذاشت، و در این دعوت نهایت خیرخواهی (نه فقط انجام یک مأموریت ظاهری بلکه ورودی از سر شفقت و نصح) را در حق مخاطبان انجام داد و حتی آن‌گونه در انجام این مأموریت پیش رفت که آخرین قطره خون قلب خویش را در راه تو(خدا) اهداء نمود تا بندگان تو را از جهالت و سرگشتگی گمراهی برهاند؛ این همه در حالی است که در نقطه مقابل کسانی پشت به پشت هم در مقابل او دادند که دنیا ایشان را فریفته بود و ایشان هم داشته خویش از عمر دنیا را صرف خرید پست‌ترین بهره از زندگی ذلت‌بار نمودند و آخرتشان را به کمترین بهایی فروختند و تکبر کردند و در هوای نفس خویش فرو رفتند.
و حاصل آن شد که تو را و پیامبر ص را به خشم آوردند و کسانی را که اهل شقاق و نفاق بودند و بار گناهشان سنگین بود و شایسته آتش جهنم بودند پیروی کردند، پس او با ایشان صابرانه و به اتکای حساب تو جهاد کرد تا جایی که در اطاعت تو خونش ریخته شد و حرمت حریمش مباح شمرده شد؛ بار خدایا پس همه ایشان را مورد لعنت سنگین خویش و عذابی دردناک قرار بده.
✅بدین‌ترتیب ما اینجا با چهار جبهه مواجه هستیم؛
- جبهه اول، جبهه امام ع است که محور تاریخ و هدایت است و کل تاریخ در نسبت با او و چگونگی کنش با دعوت او معنا می‌شود؛ جبهه‌ای که متکی به خواست و مأموریت الهی و نیز نبی اوست.
- جبهه دوم کسانی هستند که گرچه در ابتدا جزو شایستگان آتش دوزخ نیستند یعنی نه اهل شقاق‌اند، نه اهل نفاق(عمیق) و نه صاحبان گناه‌های بزرگ، ولی چون در معامله دنیا-آخرت، جانب دنیا را گرفتند و سرمایه خویش را صرف خرید دنیایی بدون آخرت کردند، به ناچار ایشان دعوت امام ع را نپسندیدند و پشت به پشت هم دادند
- و درعمل تابع جبهه سوم که همان اهل شقاق و نفاق و صاحبان گناهان بزرگ‌اند، قرار گرفته، موجبات خشم خدا و رسولش را فراهم کردند.
- در این معرکه اما امام ع تا آخرین قطره خون میان‌داری کرد تا این خون بندگان جاهل و متحیر را از تحیر درآورد. این مخاطبان امام ع، جبهه چهارم هستند. پس با این نگاه هر کسی که در وادی حیرت باشد قطعاً خون امام ع او را نجات خواهد داد. اینکه کشتی حسین ع اوسع است به خاطر این است که حتی اصحاب حیرت و گمراهی هم دستگیری می‌شوند.
⚠️اما خطر آنجاست که اهل ایمان اولیه و یا حتی صاحبان ایمان‌های وزین از جایی به بعد دنیا را در مقابل آخرت ترجیح دهند و درقبال دعوت امام ع تکبر بورزند و عملاً به جبهه شقاق و نفاق و صاحبان گناهان بزرگ بپویندند.
📍اگر زیارت اربعین می‌خوانیم بدانیم که باید نسبت خویش با امام ع را پی‌جویی کنیم و ببینیم در کدام جبهه و موقف قرار گرفته‌ایم؛ اگر حیرت داریم باکی نیست زیرا اگر خالصانه به سوی حسین ع دست دراز کنیم و معنای بذل خون را بفهمیم بی‌شک لحظه‌ای دیگر در حیرت نخواهیم بود و اگر گرفتار محبت دنیا هستیم باید بترسیم که مبادا خواسته و ناخواسته در جبهه قاتلان امام ع قرار گیریم.
🌾این سخن مرکزی زیارت اربعین است: خود را بیاب و نسبت خویش را با امامت ع از نو بساز.
@abbas_heidaripour