ن‘ روايت كرده است و سند و لفظ حديث به اين شرح است:
عَنْهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَريفِ بْنِ ناصِحٍ عَنْ أبيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ زيدٍ عَنْ عُمَرِ بْنِ عَليِّ بنِ الْحُسَيْنِ‘ قال:
لَمَّا قُتِلَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَليٍّ‘ لَبِسْنَ نِساءُ بَني هاشِمٍ السَّوادَ وَالْمُسُوحَ وَكُنَّ لا تَشْتَكينَ مِنْ حَرٍّ وَلا بَرْدٍ ، وَكانَ عَليُّ بنُ الْحُسَيْنِ‘ يَعْمَلُ لَهُنَّ الطَّعامَ لِلْمَأْتِمِ[۲].
از اين حديث شريف كه مورد اعتماد و حجت است و شخصيت‌هايي از مشاهير و ثقات و اكابر اهل‌بيت(ع) آن را روايت نموده‌اند استفاده مي‌شود:
۱. پوشيدن لباس سياه در ماتم و عزا از صدر اول مرسوم بوده است و لذا بانوان معظمه بني‌هاشم در ماتم حضرت سيدالشهدا(علیه السلام) لباس سياه پوشيدند و ظاهر اين است كه اين عادت و سنتي بوده است كه قبل از آن تا عصر رسالت هم سابقه داشته است و مثل اين است كه لباس سياه بهعنوان ترك تزيّن و شعار عزاداربودن متداول و مرسوم بوده است.
بنابراين روايات «كراهت لبس سواد» شامل اين‌گونه لبس موقت و معمول نمي‌شود و منصرف به اين است كه لباس متعارف و رسمي شخص، سياه باشد و به فرض كه اطلاق يا عموم داشته باشد اين روايت آن اطلاق يا عموم را تقييد يا تخصيص مي‌زند.
۲. تشويق و ترغيب امام(علیه السلام) از اين عمل دليل بر رجحان آن است و از آن فهميده مي‌شود كه ادامه آن جهت فراموش نشدن اين واقعه بسيار بزرگ تاريخي بزرگداشت و موقف عظيم سيدالشهدا(علیه السلام) راجح و مستحب است.
گفته نشود كه: حديث حكايت از عمل بانوان و تصويب امام(علیه السلام) دارد و دلالت بر رجحان پوشيدن لباس سياه در عزاي آن حضرت براي مردها ندارد؛ زيرا گفته مي‌شود:
وجه تصويب و تشويق امام(علیه السلام) حال حزن و مصيبتي است كه به‌وسيله پوشيدن لباس سياه، اظهار مي‌شود و خصوصيت صدور اين حال از زن يا مرد ملحوظ نيست و اين حال در هر‌كس ظاهر شود مطلوب است؛ البته اگر پوشيدن لباس سياه فقط ظهور اين حال را از زنان نشان مي‌داد اختصاص به آنها پيدا مي‌كرد. ولي وقتي در هر دو عند‌العرف علي‌السواء ظاهر مي‌شود يا گاهي در مردها ظاهرتر است و‌جهي براي اختصاص نيست و مثل «رَجُلٌ شَكَّ بَيْنَ الثَّلاثِ وَالْأَرْبَعِ» است كه چون اين شك براي زن و مرد هر دو علي‌السواء حاصل مي‌شود از آن اشتراك زن با مرد در حكم، معلوم مي‌شود.
اين حديث مانند كلام اميرالمؤمنين(علیه السلام) است:
«أَلْخِضابُ زينَةٌ وَنَحْنُ قَوْمٌ في مُصيبَةٍ»؛[۳]
كه از آن استفاده مي‌شود زينت مناسب مصيبت‌زدگي نيست، خواه خضاب باشد يا چيز ديگر. مصيبت‌زده مرد باشد يا زن، از اين حديث هم استفاده مي‌شود، اظهار عزاداري به‌وسيله پوشيدن لباس سياه مورد تصويب و تشويق است خواه از مرد صادر شود يا از زن و چنان نيست كه بااينكه از جانب مرد نيز اين اظهار ممكن باشد رجحان اظهار آن مختص به زن باشد ، زيرا عرف آنچه را موضوع مطلوبيت اين عمل مي‌يابد ارائه حال عزا و سوگواري است كه صدور آن از زن و مرد هر دو مطلوب است.
بلكه مي‌توانيم بگوييم از مثل اين حديث مي‌فهميم كه:
ارائه حال سوگواري در مصيبت حضرت سيدالشهدا(علیه السلام) به هر نحو مشروع كه عند‌العرف حال سوگواري باشد مطلوب است؛ خواه به‌وسيله پوشيدن لباس سياه يا صيحهزدن در مجالس عزا يا ناله و گريهكردن يا مرثيه خواندن يا پابرهنه رفتن يا صورت‌هاي مشروع و مقبول ديگر موجب اجر عظيم الهي در آخرت خواهد بود.
جَعَلَناَ اللهُ مِنَ الْقائِمينَ بِها وَحَشَرَنا في زُمْرَتِهِمْ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطّاهِرينَ صَلَواتُ اللهِ عَلَيْهِمْ أَجمْعينَ.[۴]
۲. آيا كراهتي كه در پوشيدن مشكي وجود دارد، لباس عزايِ امام‌حسين(علیه السلام) را هم شامل مي‌شود؟
پوشيدن لباس سياه در عزاي امام‌حسين(علیه السلام) مانعي ندارد و مطلوب است.
۳. آيا نمازخواندن با لباس‌سياه مربوط‌به عزاداري امام‌حسين(علیه السلام) مكروه است؟
پوشيدن لباس سياه در عزاداري سالار شهيدان مطلوب است و كراهت آن جبران مي‌شود. ان‌شاء‌الله.
.[۱] مجلسی، جلاءالعيون، ص۷۲۰؛ بحرانی، الحدائق‌الناضره، ج۷، ص۱۱۸.
[۲]. برقي، المحاسن، ج۲، ص۴۲۰. اين حديث را علامه مجلسي& از المحاسن در بحارالانوار (باب التعزية والمأتم) روايت فرموده است. مجلسی، بحارالانوار، ج۷۹، ص۸۴، ح۲۴.
[۳]. نهج‌البلاغه، حکمت۴۷۳ (ج۴، ص۱۰۹)؛ سيد رضی، خصائص‌الائمه، ص۱۲۵؛ فتال نيشابوری، روضةالواعظين، ص۴۷۵؛ حر عاملی، وسائل‌الشيعه، ج۲، ص۸۸.
۱. پاسخ به استفتايي در تاريخ ۸ ذي‌الحجة الحرام ۱۴۱۵هـ .ق.
استفتائات آیت الله صافی گلپایگانی