♨️مجسمه کردن یا گچی کردن گور
به گزارش اخبار جهرم، شاید یکی از عجیبترین روشهای اجرای مجازات اعدام محکومان، در دوران قاجار، گچ گرفتن آنها باشد. محکوم را در جایی که معین شده بود، نگه میداشتند؛ بعد اطراف او را با آجر و گچ بالا میآوردند تا مانند یک مجسمه سفید، روی زمین استوار شود. معمولاً مسیری را برای تنفس محکوم، روی مجسمه باز میگذاشتند تا بیشتر زنده بماند و بیشتر رنج ببرد و او، در یک فرایند دردناک و تدریجی، جان میسپرد. عکاسان اروپایی که در دوره قاجار به ایران آمدند، نمونههایی از این نوع مجازات را ثبت و ضبط کردند که تعدادی از آنها مربوط به دورانی است که ژاندارمری ایجاد شده بود و این موضوع، نشان میدهد که روش گچ گرفتن محکومانِ به مرگ، حتی در دورهٔ پس از انقلاب مشروطه و سالهای ۱۲۸۵خورشیدی به بعد نیز، رواج داشته است.
گچ گرفتن در بیشتر مواقع، برای مجرمانی در نظر گرفته میشد که به راهزنی مشغول بودند. پیکرۀ گچی آنها در حاشیه مسیرهایی نصب میشد که محل تاخت و تازشان بود و از این طریق، دیگر راهزنان یا افرادی را که در فکر راهزنی بودند، متنبّه میکردند. با این حال، بسیار پیش میآمد که بیگناهانی که تنها در برابر ستمگری حکام ایستاده بودند هم، به این عقوبت دردناک مبتلا می شدند. به این صورت بود که«گچی کردن گور کسی» در واقع به روش اعدام محکومان به روش زنده به گور و با درد و رنج بسیار اشاره داشت که بعدها به صورت نفرینی در معنای آرزوی مرگ دردناک کردن برای کسی درآمد.
همچنین اعدام به شیوهٔ گچ گرفتن در دوران رضاشاه نیز به دو شکل انجام میشد: در روش اول، گودالی حفر کرده و دزد را سر و ته در آن میگذاشتند و گچ درون گودال میریختند و شخص اعدامی با ورود گچ به مجاری تنفسی خفه میشد.در روش دوم، گودالی حفر کرده و شخص اعدامی را درون آن میگذاشتند و تا نیمتنهاش، گچ میریختند. دزد بدبخت به این شکل زجرآور یکی دو روز میماند تا جان میداد.
در هر دو روش، شخص اعدامی به همین شکل تا مدتها رها میشد تا مایهٔ عبرت دیگران باشد و حتی پس از آنکه جنازه از محل برداشته میشد مردم هر شهر، محل گچ گرفتن را به یکدیگر نشان داده و برای فرزندان خود و اشخاص غایب تعریف میکردند که در این محل فلانی را به این شکل گچ گرفته و اعدام کردهاند.
متأسفانه در جهرم نیز این نوع مجازات سابقه داشت که یکی از معروفترین محل آن، گردنهٔ بزن است که سابقاً اشرار و راهزنان در آنجا مستقر بودند.
گردنهٔ بزن، کنار راه جهرم و لار، میان رزک و منصورآباد واقع است. واندنبرگ در گزارشهای خود هنگام بازدید از فارس در سال ۱۹۵۷ آورده است: «بین منصورآباد و دوبُران، ویرانههای دیوارهای قلعهای از زمان ساسانی به نام گردنهٔ بزن دیده میشود.» سروان رشیدی یکی از افسرانی بود که در همین گردنه در سال۱۳۲۵ خورشیدی به دست اشرار کشته و به همین مناسبت قلعهٔ امامزاده حسین(ع) را به نام وی دژ رشیدی نامیدند.
در گردنهٔ بزن جهرم، بقایای مجازات گچی گرفتن فردی به نام «میر گلو» دیده میشود که سابقهٔ دزدی و شرارت در منطقه جهرم و داراب داشت.
در سال ۱۲۹۳، میرگلو را دستگیر و در همان گردنهٔ بزن برای عبرت سایر اشرار به صورت ایستاده گچ گرفتند و پس از آنکه جسدش متلاشی شد، وی را در همان مکان به خاک سپردند. هنوز پس از گذشت بیش از ۱۰۰ سال، آثار مجازات وی باقی است.
ظاهراً در جنوب ایران و مناطق بندری گچی کردن گور معنای اصطلاحی دیگری نیز دارد. «گور کسی گچیکردن در زبان بندری نفرینی به معنای آرزوی مرگ برای کسی کردن است. در قدیم خانوادههای تهیدست بود که توانایی سنگ مزار گذاشتن نداشتند، پس از مدتی برای اینکه گور متوفا گم نشود، گورش را با گچ اندود میکردند.
#روزی_روزگاری_جهرم
منابع: تاریخ زندان: در عصر قاجار و پهلوی، شهرستان جهرم، شاخههای گل، روزنامه خاطرات ناصرالدینشاه، جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار، تاریخ معاصر ایران: از تأسیس تا انقراض سلسله قاجاریه
#روزی_روزگاری_جهرم
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
🔻اخبار فوری، معتبر و متنوع از جهرم
در پربازدیدترین رسانهی خبری فارس
اینستاگرام👇
instagram.com/akhbarejahrom.ir/
واتساپ اخبار جهرم ۱۲۴👇
https://chat.whatsapp.com/E9UNs2BWqCLDFKiECGhgTn
تلگرام👇
t.me/akhbarejahrom
سروش👇
https://splus.ir/akhbarejahrom
ایتا👇
https://eitaa.com/akhbarejahrom
گپ👇
https://gap.im/akhbarejahrom