وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ ۖ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَىٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ ۖ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ (۵۴_انعام) هرگاه آنان ‌که به آیات ما بگروند نزد تو آیند بگو: سلام بر شما باد، خدا بر خود رحمت را فرض نمود که هر کس از شما کار زشتی به نادانی کرد و بعد از آن توبه کند و اصلاح نماید، البته خدا بخشنده و مهربان است. با اندکی دقت وقتی ما از مهلکه‌ای در رانندگی نجات پیدا می‌کنیم نمی‌گوییم خدا بر من رحمت کرد، بلکه می‌گوییم: «خدا بر من رَحم کرد»، یعنی دایره را کمی باز کرد تا من از خطر مرگ رهایی یابم؛ اما وقتی توفیق نماز شب داریم می‌گوییم: «خدا بر من رحمت کرد و توفیق نماز شب داد» رَحم خداوند اخروی است، اما رحمت خدا بر مؤمن هم اخروی و هم دنیوی است. صفت «الرَّحْمَنِ» در اصل از ریشه رَحم خداوند بوده و صفت «الرَّحِيمِ» از رحمت خداوند است. در عبارت "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ" تقدم الرَّحْمَنِ بر الرَّحِيمِ می‌تواند دلالت بر آیه ۱۶ سوره انعام باشد که در روز قیامت غالب بندگان که مشرک نبوده باشند از چنگ غضب‌ خداوند رهایی خواهند یافت. قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ (۲۳_اعراف) «َتَرْحَمْنَا» یعنی انسان از خداوند طلب رحم می‌کند که بر او دایره را تنگ نگیرد و مجال فرار کردن از دست عذاب و مجازاتش را بدهد. "وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ" در این آیه خداوند واژه "رحمت" را ذکر می‌کند، یعنی اگر کسی قرآن را در مسیر صحیح بخواند و استفاده کند، قرآن در زندگی مایه‌ رحمت اوست و با مهربانی و به حالت مستمر او را چنان جلو خواهد برد که هیچ در بسته‌ای مقابل خود نخواهد یافت و در تنگنایی قرار نخواهد گرفت. «یا أرْحَمَ‌ الرَّاحِمِین» یعنی ای کسی که در سخت‌ترین تنگناهای زندگی تو بهترین راه‌های فرار از آن تنگنا را قادری بر انسان قرار دهی. چرا خداوند بر همه انسان‌ها رحم می‌کند؟ وقتی انسان در زندگی به دنبال کسی غیر از خدا برای چاره‌جویی امور خویش است خداوند تمام درهای خلایق را روی او می‌بندد و او را در تنگنا قرار می‌دهد تا انسان بداند غیر از خدا کسی نیست بر او راهی باز کند، در این زمان انسان را متوجه خود می‌کند تا او را بخواند و بر او راه مفرّی قرار می‌دهد تا انسان بداند این کار، کار کسی جز خدا نبوده است. چه بسیاری که صاحب ثروت و قدرت بودند و به پشتوانه و امید قدرت و ثروت خود ظلم می‌کردند، ولی چنان خداوند متعال در زندان گرفتارشان کرده که مرگ را پیش روی خود دیده‌اند و از همه کسانی که حس پشتوانه بودن‌ شان را می‌کردند، پوچی قدرت‌ شان را می‌بیند، خداوند رحم می‌کند و او را نجات می‌دهد از جایی که گمان نمی‌کرد تا خود را بر مخلوق یادآوری کند. این کار را برای مؤمن حضرت حق ضروری نمی‌بیند، چون کسی که به قدرت غیر او اتکایی نکرده بود خداوند نیازی به در تنگنا قراردادن او برای نشان‌دادن خود نمی‌بیند، پس از کرم اش پیوسته بر حال او رحمت دارد و در تنگنا و مخمصه قرارش نمی‌دهد. از سوی دیگر حضرت حق‌تعالی مؤمن را دوست دارد که عمرش در عبادت او و خدمت به خلایق‌اش بگذرد تا گرفتاری‌های گذرای دنیوی! نکته مهم اینجاست خداوند می فرماید: أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوءَ؛ من کسی را که در اضطرار است نظر خاصی به او دارم و راحت تر دعای او اجابت می کنم، ولی افسوس در آن زمان که انسان در اضطرار است و خدا منتظر شنیدن دعا و توبه اوست که به او رحم و راه فراری برای شناخت خودش نشان دهد، شیطان او را از خدا ناامید کرده و سمت دعانویس می فرستد و بهترین زمان دعا و خواستن او از خدا را از او می گیرد، چون در زمان اضطرار انسان بهترین انقطاع از دنیا و نفس و شرایط توبه را دارد ولی افسوس شیطان با أمانی او را سمت دعانویس روانه می کند. حال اینجا سؤالی پیش می آید کسی که بچه دار نمی شود و به سراغ پزشک و دارو می رود آیا اشکال دارد؟ این امر در سنت الهی است و جای اشکال نیست، ولی قرآن داروی عمل است و شفاء آن در باز کردن و خواندن و عمل کردن به آن است. (وَيَجْعَلُ مَنْ يَشَاءُ عَقِيمًا) شفاء آن در آب انداختن و همراه خود داشتن نیست. شفاء آن در ترک گناه، صبر، توکل، انجام عمل صالح برای دوری شیطان، علم آن است. خداوند می فرماید: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم و شاید جوابی که می دهم آنچه شما می خواهید نباشد ولی نمی فرماید: دعا بنویسید من ببینم و سپس حاجت شما بدهم تورات در الواح نازل شد ولی کلام قرآن در زمان نزول هیچ جسم خارجی نداشت و این نشان سنگینی آن آیات قرآن بر آیات تورات است. 🆔 @akhlaghmarefat داستان‌ها و پندهای اخلاقی