بوی خوش را رایحه گویند که از آزاد شدن بوی خوش عطر از یک محفظه عطردان حاصل می شود. «لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ» یعنی یوسف از زندان آزاد شده و بوی خوش او می آید.
"تُرِيحُونَ" یعنی شما لذت می برید از تماشای گوسفندان خود در زمان شب که وارد آغل می شوند و "تَسْرَحُونَ" یعنی رفتن آن‌ها به چراگاه زمانی که سحرگاهان درب آغل را باز می کنید. "تَسْرَحُونَ" درب آغل گوسفندان در صبح برای رفتن به چراگاه را گویند.
تُرِيحُونَ با تَسْرَحُونَ یک فرق عمده دارد. در زمان تُرِيحُونَ گوسفندان به زور داخل آغل می شوند ولی در زمان صبح برای بیرون رفتن از آغل به سرعت و با فشار به یکدیگر از آن خارج می شوند چون در زمان صبح به خاطر مرتع و خوردن و لذت بردن انگیزه بسیاری برای خارج شدن از حبس آغل را دارند.
حق تعالی در باب زنان چندین بار در کلام وحی این واژه را بکار برده است که به مدد الهی به آن اشاره می کنیم:
وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ لا تُمْسِكُوهُنَّ ضِراراً لِتَعْتَدُوا (۲۳۱_بقره)
یعنی اگر زنان طلاق دادید و عدّه آن سپری شد یا به آنان برگردید و آنان را با معروف نزد خود نگه دارید یا آنان را "سَرِّحُوهُنَّ" چنان مشوّق مادی مثل خانه و نفقه بدهید که با رغبت و شوق شما را تَرک کنند چون آینده ای بهتر از منزل خود بر آنان نشان داده اید. اگر این شرایط را ندارید و نمی توانید مهریه ای بدهید و امکانات زندگی بعد از طلاق شان فراهم کنید آنان را نگه ندارید که به آنان ضرر بزنید یعنی در حق شان بداخلاقی یا تجاوز کنید، تا خودشان مجبور شده برای تَرک خانه شما که سراسر عذاب و سختی بر آنان کرده اید به مستأجری و دربدری راضی شده و از زندگی شما خارج گردند. یعنی بگویند: «مهرم حلال و جانم آزاد»
این قانون الهی در باب زنان مؤمنه مانند زنان پیامبر یک قدم سخت تر است، چون خداوند مؤمنان را دوست دارد که فرموده هرکس مؤمنی از من را بدون علت بکشد من بر او دشمن می شوم.
وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِيها وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظِيماً (۹۳_نساء)
و هر کس مؤمنی را به‌عمد بکشد، سزایش جهنم است که همیشه در آن خواهد ماند، و خدا بر او خشم گرفته و لعنتش کرده و برایش عذابی بزرگ آماده کرده است.
و در باب زنان مؤمنه صفت جمیل هم بر آنان اضافه کرده است.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نَكَحْتُمُ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ فَما لَكُمْ عَلَيْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَها فَمَتِّعُوهُنَّ وَ سَرِّحُوهُنَّ سَراحاً جَمِيلاً (۴۹_ أحزاب)
ای مسلمانان، هنگامی که با زنان مؤمن ازدواج می‌کنید، آنگاه پیش از آمیزش با آنان، ایشان را طلاق می‌دهید، از جهت شما هیچ گونه عده‌ای بر عهده‌ی آنان نیست که حسابش را نگه دارید، و (با هدیه‌ای شایسته) آنان را بهره‌مند کنید و به نیکویی رهایشان کنید.
جمال به آن زیبایی و شُکوهی گفته می شود که از دور ببینده را جذب خود می کند. یعنی زیبایی و شُکوه زنان مؤمنه که ایمان آن ها هم بخشی از طلاق است را رعایت کنید. مبادا در باب علت طلاق آنان انگ بی ایمانی و کارهای زشت بر آنان بچسبانید.
در زمان طلاق مشوّق های زیاد بر آنان بدهید، چون این زنان مؤمن هستند و نمی توانند مانند زنان دیگر بعد از طلاق هر کاری را انجام دهند (به فرض مثال بروند و منشی دفتری شوند و امرار معاش کنند) و مانند زنان دیگر نیستند که اگر حتی گرسنه بمانند با مردی نامحرم از فقر گرسنگی خود سخن بگویند و یا ارتباطی حرام برقرار کنند.
پس یک زن غیر مؤمنه اگر در خانه شوهر فقط دنیای خود را حاصل کند، زن مؤمنه در خانه شوهر و در پناه او هم دنیای خود را حفظ کرده و هم ایمانش را؛ و در زمان طلاق مرد باید دقت کند شرایط ایمان همسرش را هم بعد از طلاق با فراهم کردن حداقل یک زندگی فراهم کند، که اگر فراهم نکند هر آسیبی که به ایمان زن مؤمنه بعد از طلاق اش برسد شوهرش هم سهمی از این گناه بعد از طلاق او قطعاً خواهد داشت.
زنی که نماز می خواند و روزه می گرفت و قرآن می خواند و با نامحرمی سخن نمی گفت و غیبت نمی کرد، اگر بعد از طلاق اش "سَراحاً جَمِيلاً" نباشد و این زن مؤمنه مجبور به کارگری شود و نماز و روزه اش از بین برود و با مردان نامحرم همکلام شود و غیبت کند و.... شوهر او هم سهمی از این گناه و معاصی او دارد. پس کسانی که به دنبال زن مؤمنه برای ازدواج هستند باید دقت کنند این محدودیت ها و سختی هایی که خداوند در ازدواج با زنان مؤمنه قرار داده است آن ها را هم مدّ نظر خود قبل از ازدواج قرار دهند.
🆔 @akhlagh_marefat
داستان‌ها و پندهای اخلاقی