رمود:
نخست اينکه مخاطب کاملاً باور کند که آنچه به او گفته مى شود کاملا جدى است و نتيجه مطالعه اى عميق نسبت به حال و آينده است.
ديگر اينکه به فرزندش نيز هشدار دهد که چنين آينده اى را نيز در پيش دارد و هميشه جوان نمى ماند (هرچند جوانى دليل بر اعتماد و اطمينان به زندگى نيست) بلکه چيزى نمى گذرد که کاروان عمر به منزلگاه نهايى نزديک مى شود. مبادا فرزندش گرفتار غرور جوانى شود و آينده خويش را به دست فراموشى بسپارد.
آن گاه امام(عليه السلام) به سراغ اين نکته مى رود که چرا به فکر اندرز گسترده اى به فرزندش افتاده در حالى که توجّه امام(عليه السلام) به سرنوشت خويش است
✅مى فرمايد: «چون تو را جزيى از وجود خود بلکه تمام وجود خودم يافتم گويى که اگر ناراحتى به تو رسد، به من رسيده و اگر مرگ دامانت را بگيرد گويا دامن مرا گرفته، به اين جهت اهتمام به کار تو را اهتمام به کار خود يافتم، از اين رو اين نامه را براى تو نوشتم تا تکيه گاه و پشتوانه تو باشد خواه من زنده باشم يا نباشم»;
(وَوَجَدْتُکَ بَعْضِي، بَلْ وَجَدْتُکَ کُلِّي، حَتَّى کَأَنَّ شَيْئاً لَوْ أَصَابَکَ أَصَابَنِي، وَکَأَنَّ الْمَوْتَ لَوْ أَتَاکَ أَتَانِي، فَعَنَانِي مِنْ أَمْرِکَ مَا يَعْنِينِي مِنْ أَمْرِ نَفْسِي، فَکَتَبْتُ إِلَيْکَ کِتَابِي مُسْتَظْهِراً بِهِ إِنْ أَنَا بَقِيتُ لَکَ أَوْ فَنِيتُ).
✳تعبير امام(عليه السلام) به اينکه تو را بعضى از وجود خود يافتم تفسير روشنى دارد، زيرا فرزند از پدر و مادر متولد مى شود و اجزاى او برگرفته از اجزاى آنهاست. اما اينکه مى فرمايد: تو را تمام وجود خودم يافتم; ممکن است اشاره به اين باشد که تو امام بعد از من و جانشين منى، بنابراين تمام وجود من در تو تجلى مى کند و تو تجلى گاه تمام وجود منى.
اين احتمال نيز وجود دارد که اين جمله اشاره به مجموعه صفات جسمانى و روحانى باشد که به حکم قانون وراثت از پدران به فرزندان مى رسد و فرزندان واجد صفات روحانى و جسمانى پدرند.🧔👱
در ميان عرب نيز ضرب المثل هايى است از جمله شعر معروف شاعر است که مى گويد:
ِ
فرزندان ما جگران ما هستند که بر روى زمين راه مى روند.
👈جمله «حَتَّى کَأَنَّ شَيْئاً ...» در واقع توضيحى و دليلى است در اينکه چگونه فرزند دلبندش بعض وجود او و يا همه وجود اوست مى فرمايد: به همين دليل هر مصيبتى و هر درد و رنجى به تو برسد گويى به من رسيده حتى اگر مرگ دامنت را بگيرد گويى دامن مرا گرفته است، چون همه چيز خود را در تو مى بينم و تو تمام هستى منى.
✴به هر حال اين اهتمام امام(عليه السلام) به امر فرزندش انگيزه اصلى بيان اين وصيّت نامه طولانى که مجموعه اى است از بهترين اندرزها و هدايت ها در زمينه توحيد، معاد، آداب زندگى، آداب تهذيب نفس و راه و رسم درست زيستن در جامعه
و از آنجا که امام(عليه السلام) به مقتضاى حديث معروف «أَنَا وَعَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الاُْمَّة» پدر تمام امّت است، مخاطب در اين وصيّت نامه در واقع همه امّتند.
👈جمله «إِنْ أَنَا بَقِيتُ لَکَ أَوْ فَنِيتُ» اشاره به جاودانگى محتواى اين نامه است و در واقع چنين است با اينکه بيش از هزار سال بر آن گذشته کاملا تازه و شاداب، بالنده و پربار است و مصداق روشنى است از آيه شريفه (کَشَجَرَة طَيِّبَة أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِى السَّمَاءِ * تُؤْتِى أُکُلَهَا کُلَّ حِين بِإِذْنِ رَبِّهَا).