🖋نقش جامع در نظام اصولی محقق خویی(ره) 📕برگرفته از خارج اصول استاد#آیت_الله_فرحانی ✍مقرر: حجت الاسلام مهدی سلامتیان 🔰 محقق خویی(ره) در دو محل از مباحث مربوط به ملاک تمایز و موضوع علم اصول، جامع را نفی و در محل دیگری اثبات می‌کند و این نفی و اثبات باعث انتساب تناقض و تسامح در کلام ایشان شده است. قبل از قبول این تسامح لازم است سنخ دو جامع را در متن بررسی کنیم . آیا یک جامع در دو جا نفی و اثبات شده است یا دو معنای از جامع در ۲ جا نفی و اثبات شده است ؟ و در فرض دوم آیا همچنان تهافت و تسامح اثبات می شود ؟ 1⃣ عبارت اول: "لو سلم ترتب الغرض الواحد على نفس مسائل العلم الواحد، فلا يكاد يعقل أن يكشف عن جامع واحد مقولي بينها، ليقال ان ذلك الجامع الواحد يكشف عن جامع كذلك بين موضوعاتها، بقاعدة السنخيه." محاضرات فی الاصول ج۱ ص۱۹ "و قد برهن في محله انه لا يعقل وجود جامع ذاتي بين المقولات كالجواهر و الاعراض، لأنها أجناس عالية و متباينات بتمام الذات و الحقيقة، فلا اشتراك أصلا بين مقولة الجوهر مع شي‌ء من المقولات العرضية، و لا بين كل واحدة منها مع الأخرى" همان ص ۲۰ محقق خویی در این عبارت می فرمایند موضوعات علوم چه اعتباری و چه حقیقی، از این جهت که از مقولات مختلف ماهوی هستند کاملا با یکدیگر متباین هستند زیرا ماهیات مثار کثرت و تباین هستند لذا نمی توان ملاک را غرضی دانست که کاشف از یک جامعی در نفس مسائل است که از این طریق به این برسیم که جامع واحد مسائل، کاشف جامع موضوعات است ( غرض کاشف جامع واحد ازمسائل است و این جامع واحد کاشف از جامع واحد از موضوعات مسائل است .) 2⃣ عبارت دوم : "فأقول: ان موضوع علم الأصول هو: (الجامع الّذي ينتزع من مجموع مسائله المتباينة) كعنوان ما تقع نتيجة البحث عنه في طريق الاستنباط و تعيين الوظيفة في مقام العمل." همان صفحه۳۱ مصنف در این عبارت موضوع علم اصول را جامع منتزع از مسائل، معرفی کرده است . جامع عبارت اول ، همانگونه که ایشان اشاره داشتند جامع مقولی بود یعنی جامعی که منشاش اشتراک و اتحاد در ذات مسائل و موضوعات است که با استفاده از حد وسط فلسفی و تباین و کثرت جاری در ماهیات این جامع را رد کرد . اما جامع دوم، لزوما نشات گرفته از اشتراک در ذات مسائل نیست بلکه نشات گرفته از اثر واحد است لذا به همین جهت استاد فرحانی جامع در این عبارت را همان جامع امام خمینی (ره) می دانند ‌. ❇️در نتیجه : جواب سوال اول ما در اول تقریر مشخص شد که:جامع ذکر شده در دوعبارت محقق خویی، دو جامع است 1⃣ جامع مقولی (منشا جامعیت اشتراک در ذوات مسائل) 2⃣جامعی که منشاش به اشتراک و جامعیت در ذوات مسائل بر نمیگردد بلکه به اثر واحدی که از همه مسائل یک علم گرفته می‌شود بر میگردد(جامع مصطلح امام خمینی ره ) اما جواب سوال دوم ما در اول تقریر این است که : اولا سنخ موضوعات و محمولات اعتباری مانند فقه، برهان پذیر نیستند و علاوه بر این ، سجود و رکوع و... مقوله ماهوی نیستند که بخواهید برهان تباین را جاری کنید . ثانیا : در فضای جامع انتزاعی (جامع معنای دوم) که در عبارت موضوع علم اصول آن را مطرح کنید نگاه ما به مقولات را تباین موضوعات یا مسائل نیست که شما از آن طریق جامع را رد کنید بلکه نگاه به اثر لذا به نظر می آید شما تصویر کاملی از جامع (معنای دوم) نداشتید که باعث شد این تهافت بوجود آید . ادامه دارد ‌... #فقه_الخمینی @albayann