یکی از مشکلات هر ساله طلبه ها بحث اقسام وضع است. در زیر بخشی از تقریر الموجز استاد دهبان را می بینیم:
وضع یعنی متصوَّر اولیه
موضوع له یعنی متصوَّر در مرحله سوم
چطور؟
مرحله یک: یک درخت را در نظر (تصور)بگیرید به این می گوئیم =وضع
مرحله دو: حالا یک لفظ انتخاب کنید
مرحله سوم: آن لفظ را برای معنای متصور در همین مرحله (سوم) قرار می دهیم.
اقسام وضع به لحاظ معنا:
مقدمه:
کلمه خاص یعنی جزئی و عام یعنی کلی
پس عبارات اصول فقه اینطور معنا می شود:
اول:
وضع خاص یعنی متصوَّر اولیه جزئی
موضوع له خاص یعنی متصور ثانویه که در مرحله سوم لفظ برایش قرار می دهیم همان متصور جزئی باشد.
دوم:
وضع عام یعنی متصوَّر اولیه کلی
موضوع له عام یعنی متصوَّر ثانویه که در مرحله سوم لفظ برایش قرار می دهیم همان متصوَّر کلی باشد.
این مورد بالا مشکلی ندارد و اتفاقی است.
سوم:
وضع عام یعنی متصوَّر اولیه کلی
موضوع له خاص یعنی متصوَّر ثانویه که در مرحله سوم برایش لفظ قرارمی دهیم همان متصوَّر کلی نباشد که در مرحله اول تصور کردیم بلکه مصادیق آن باشد که می شود: متصوَّر ثانویه جزئی
این قسم اختلافی است.
چهارم:
وضع خاص یعنی متصوَّر اولیه جزئی
موضوع له عام یعنی متصوَّر ثانویه که در مرحله سوم برایش لفظ قرار می دهیم همان متصوَّر جزئی اولیه نباشد بلکه کلی آن باشد پس می شود: متصوَّر ثانویه کلی
این قسم را مشهور محال می دانند.
@aletra