مدیریت و تربیت و اقتصاد
🌾 وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِياما (آیه 5 سوره نساء)
🌾بسیاری از مفسرین این آیه را در تبیین اهمیت بعد اقتصادی در نگاه اسلام میدانند.
«از اين تعبير به خوبى اهميتى را كه اسلام براى مسائل مالى و اقتصادى قائل است روشن مى شود، و به عكس آنچه در انجيل كنونى مى خوانيم كه «شخص پولدار هرگز وارد ملكوت آسمانها نمىشود» اسلام مى گويد ملتى كه فقير باشد هرگز نمى تواند كمر راست كند»(برگزیده تفسیر نمونه ج1ص374)
🌾اندیشمندان انقلاب اسلامی نسبت دین و دنیا را در آثار خود به شدت مورد توجه قرار داده اند. شهید مطهری میگوید:
«تكامل جامعه نيز عيناً به همان صورت رخ مى دهد كه تكامل روح در دامن جسم و تكامل انسانيت «فرد» در دامن حيوانيت او صورت مى گيرد. نطفه جامعه بشرى بيشتر با نهادهاى اقتصادى بسته مىشود. جنبه هاى فرهنگى و معنوى جامعه به منزله روح جامعه است.»(مجموعه آثار شهید مطهری. ج2.ص27)
🌾سیدعلی خامنه ای مغزای مکتب حضرت امام را نسبت دین و دنیا میداند. ««جوهر اصلی در مکتب امام بزرگوار ما، رابطه ی دین و دنیاست؛ یعنی همان چیزی که از آن به مسأله ی دین و سیاست و دین و زندگی هم تعبیر میکنند. .... اسلام، دنیا را وسیله ای در دست انسان برای رسیدن به کمال میداند. از نظر اسلام، دنیا مزرعه ی آخرت است.»(14-3-84)
🌾این آیه نقش مال را در حرکت و رشد و قیام انسان و جامعه تبیین میکند. لکن تبیین میکند که برای اینکه این اتفاق بیفتد باید نسبت بعد اقتصاد و بعد حکومت را ملاحظه کرد. یعنی مال به شرطی میتواند باعث قیام فرد و جامعه باشد که تحت مدیریت عقل قرار بگیرد نه تحت مدیریت سفاهت.
🌾این نکته یعنی برای شکوفایی اقتصاد و اینکه یک اقتصاد ثمربخش الهی و توحیدی داشته باشیم، برای اینکه اقتصاد بتواند شاخصهای رشد و تعالی را در چارچوب دینی و توحیدی محقق کند نیاز به حاکمیت ویژه داریم. بدون حاکمیت درست، اقتصاد نمیتواند نقش قیام دهندگی ایفا کند و به این ترتیب اقتصاد به ضد خود عمل میکند. یعنی جامعه زمین گیر میشود.
🌾این آیه نشان میدهد مال به هر میزانی که باشد به خودی خود نمیتواند نقش خود را در ارتقا انسان و جامعه ایفا کند. جامعه اگر بنای حرکت به سمت خدا داشته باشد باید مال را زیاد کند و البته در جهت قیام به کار بگیرد و این جز با عبور مدیریت و حکومت از سطح سفاهت به سطح عقل رخ نخواهد داد.
🌾روایاتی که در این زمینه وارد شده اند و مثلا بر اساس این آیه دائم الخمر را شایسته مدیریت نمیدانند به همین نکته اشاره میکنند که آنچه نیاز است حکومت عقل است. (تفسیر برهان ج2 ص21 و 22)
🌾در برخی آیات قرآن ویژگی سفیهان امت بیان شده است میفرماید:
وَ إِذا قيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَما آمَنَ النَّاسُ قالُوا أَ نُؤْمِنُ كَما آمَنَ السُّفَهاءُ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ وَ لكِنْ لا يَعْلَمُونَ ( بقره 13)
این آیه تبیین میکند که برخی از مردم هستند که حقیقتا سفیهند ولی نمیدانند.
ویژگی اصلی آنها چیست؟
في قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللَّهُ مَرَضاً وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ بِما كانُوا يَكْذِبُونَ (10بقره )
🌾یکی از ویژگیهای این بیمار دلان که به لحاظ تدبیر، در وضعیت سفاهت قرار دارند چیست؟
فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشى أَنْ تُصِيبَنا دائِرَةٌ(مائده 52)
این ها نسبتشان با دشمن، نسبت ترس است. به سوی دشمن حرکت میکنند. از ترس آنها یا لااقل با استدلال ترس از آنها.
🌾با این حساب وضعیت اقتصادی جامعه دینی وقتی به سوی شکوفایی پیش خواهد رفت که مدیریت اقتصاد در دست جریان بیمار دل نباشد. جریانی که ویژگی آنها ترس از دشمن و رغبت و حرکت به سمت دشمن است.
@ali_mahdiyan