💠 وحدت امت اسلامی (۲) 🔹 برخی از وحدت هایی که برای امت اسلامی متصور است، عبارتند از: وحدت مطلق وحدت معقول 🔰 وحدت مطلق عبارت است از: اتفاق نظر در همۀ عقاید و معارف احکام اسلامی با همۀ اصول و فروع آنها. اینگونه وحدت، با نظر به آزادی اندیشه و تعقل در خصوصیات و کیفیات و انتخاب دلایل در عناصر و اجزای اصلی عقاید و احکام دین اسلام، به اندازه ای بعید است که می توان گفت امری امکان ناپذیر است؛ خصوصاً با در نظر گرفتن اختلاف متفکران در ذوق و اندیشه و کمی و فراوانی اطلاعات دربارۀ منابع. همچنین اختلاف آنان در نبوغ و هوش و حافظه که بدون تردید در انتخاب و فهم قضایا و تنظیم استدلال ها و غیر آن مؤثرند، وحدت مطلق و اتفاق آراء میان متفکران، امری غیر ممکن خواهد بود. تا زمانی که این اختلاف، همراه با اخلاص و با هدف حقیقت یابی و با اطلاع لازم و کافی از منابع و اصول مربوطه باشد، نه تنها ضرری به وحدت امت اسلامی وارد نمی آورد، بلکه پدیده ای مطلوب است که برای پیشرفت معارف اسلامی ضروری می باشد. 🔰 وحدت معقول با توجه به متن کلیِ دین که قبلاً ذکر شد، و با توجه به آزادی اندیشه و تعقل در خصوصیات و کیفیات و انتخاب دلایل در عناصر و اجزای اصلی، عقاید و احکام دین اسلام، وحدت مطلوب در میان امت اسلامی، نوع «وحدت معقول» خواهد بود. وحدت معقول را می توان اینگونه تعریف کرد: قرار دادن متن کلیِ دین اسلام برای اعتقاد همۀ جوامع مسلمان و برکنار نمودن عقاید شخصیِ نظری و فرهنگ های محلی و خصوصیات آراء و نظریات مربوط به هر یک از اجزای متن کلیِ دین که به تعقل و اجتهاد گروهی یا شخصی مربوط است. تحقق این نوع وحدت، هیچ مانع شرعی و عقلی ندارد و هر متفکر آگاه از منابع اولیۀ اسلام و طرز تفکر ائمۀ معصومین ـ علیهم السلام ـ و صحابۀ عادل متقی و تابعین حقیقیِ آنان می داند که پیروی از متن کلیِ دین، با تکاپو و اجتهاد برای فهم خصوصیات و کیفیت انتخاب دلایل، امری ضروری است. بدیهی است هماهنگی و اتحادی که منابع اولیۀ اسلام (قرآن، سنت، عقل سلیم و اجماع) و شخصیت های پیشتاز اسلامی مثل آیت الله العظمی بروجردی مرجع شیعیان جهان و شیخ محمد شلتوت رهبر عالی مقام اهل سنت، در گذشته و حال با آن دعوت کرده اند، نه وحدتِ مصلحتیِ عارضی است و نه وحدت مطلق که عملی نیست، بلکه نظر این دو بزرگوار و امثال اینان بر اساس آنچه مطلوبِ جدیِ منابع اولیۀ اسلامی بوده و هست، خواستار انطباق حیات اجتماعی و دینیِ مردم همۀ جوامع اسلامی بر متن کلی و مشترکِ دین اسلام هستند که می تواند فراگیرندۀ همۀ فرقه ها و مذاهب معتقد به آن متن کلی باشد، و این، بدون شک «وحدت معقول» است. نخستین گام در وصول به وحدت معقول، وسعت یافتن دیدگاه متفکران و شخصیت های بزرگ اسلامی است. عامل اساسی این توسعۀ دیدگاه ها، رهایی از چارچوب تنگ و تاریکِ تعصب های غیر منطقی است. 👈🏻 اسلام به خاطر عظمت و تنوع ابعاد نامحدود خود، توانسته است همانگونه که فارابی را در دامن خود بپروراند، همچنین ابن سینا و ابن رشد و مولوی و میرداماد و صدها امثال اینان را با آراء و عقاید مختلف در قلمروهای مختلف جهان شناسی و الهیات و حقایق مذهبی پرورش داده است. از طرف دیگر، صدها فقیه و اصولی در هر دو مذهب بزرگ اسلامی (تشیع و تسنن) در هزاران مسئلۀ شرعی بحث و اجتهاد داشته اند. آنها گاه با یکدیگر موافق و گاه مخالف یکدیگر بوده اند، اما هیچ تزاحم و تضادی ویرانگر در میان آنان نبوده است. 💠 ر.ک: جعفری، محمدتقی، مجموعه آثار ۲ ـ تکاپوی اندیشه ها (مجموعه ای از مصاحبه ها و گفتگوهای شخصیت های خارجی با علامه جعفری)، صص ۱۹۹-۲۲۵، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، مصاحبۀ پروفسور کورودا. 🌿 استاد علامه محمدتقی جعفری 🌿 @allameh_jafari