📚آغاز و انجام ✍️خواجه نصیرالدین طوسی 🌀علامه حسن زاده (ره) در ابتدای تعلیقات خود بر این کتاب، به طور مختصر به معرفی این کتاب می پردازند که گزیده ای از آن را در ادامه می خوانیم: ▫️آغاز و انجام يكى از مآخذ و مصادر علمى حكمت متعاليه، معروف و مشهور به اسفار صدر المتألهين است. و در چندين فصل موقف هفتم الهيات اسفار و نيز در اكثر فصول باب يازدهم نفس اسفار ناظر به مطالب اين رساله است حتى در بسيارى از موارد عبارات خواجه را به عربى از اين رساله ترجمه فرموده است و خواجه را به بعض المحققين ياد نموده است. ▫️و شاگرد بزرگ آن بزرگوار مرحوم فيض در «علم اليقين» بر ممشاى استادش مشى كرده است و بسيارى از فصول و مطالب آغاز و انجام را به قلم خود ترجمه و تحرير كرده است چنانكه با مقابله و عرض معلوم مى‏گردد، و متأله سبزوارى در تعليقاتش بر اسفار از آن نام مى‏برد و مطلب نقل مى‏كند. ▫️چون رساله حافل متون حقايق و رموز معارف در اطوار و احوال انسان من حيث هو انسان است كه در حكم معمى مى‏باشد لذا در اين تعليقات با بركات، غرض عمده محرر آن، ارائه امهات و اصولى در بيان مسائل فصول آنست كه اهل آن را به كار آيد، و روشن‏تر از آن براى نااهل سودى نبخشد بلكه سبب انحراف و اضلال و عناد او گردد. ▫️اين رساله از آغاز به «آغاز و انجام» شهرت يافت چنانكه سيد حيدر آملى در جامع الاسرار به آغاز انجام نام برده است، و لكن جناب خواجه آن را به اسم «تذكره» نام مى‏برد كه تذكره در آغاز و انجام است، چنانكه در چند جاى ديباچه بدان نص دارد، و در تسميه آن به كريمه إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى‏ رَبِّهِ سَبِيلًا، تبرك و تمسك جسته است. ▫️در اين رساله، در واقع سخن از شرح حال انسان در هر عالم است، جز اين كه در فصل دوم و هفدهم و برخى از مواضع ديگر در اثناى سخن، به اختصار و ايجاز از آغاز يعنى مبدأ تعالى و آمدن انسان از فطرت اولى اشارتى نموده است؛ نه بدان نحو كه مثلا در مبدأ و معاد شيخ رئيس و مولى صدرا از مبدأ بحث مى‏شود. لذا سزاوار است كه اين رساله را يكى از رسائل در يعنى روانشناسى‏ بشناسيم و بدانيم. ▫️براستى خيلى از جامعه اسلامى مسلمانان است كه با چنين علمى كه تفسير منطق وحى از آيات و روايات‏اند، هنوز اعتلاى علمى به فهم خطاب محمدى (ص) نيافته‏اند كه در حق آنان بايد گفت: اكثرى مردم سايه‏اى از طلعت دلاراى قرآن كريم را در وراى حجب گوناگون مى‏نگرند و اوحدى از آنان به ديدار جمال جانفزاى واقعى آن نائل مى‏آيند. @almorsalaat