👆ادامه #حفظ_موضوعی۲۱
#تفسیر
از آنجا كه در آيات پیش از این سخن از رحمت خدا در ميان بود و اين سخن طبعا اين سؤال را برمى‌انگيزد كه اين مصائبى كه ما با آن دست به گريبانيم از كجا است؟ آيه مورد بحث ما به اين سؤال پاسخ مى‌گويد: "كه آنچه از مصائب و ناملايمات به شما رسد به خاطر اعمالى است كه خود انجام داده‌ايد" ( وَ مٰا أَصٰابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمٰا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ ). . تازه اين تمام مجازات اعمال نارواى شما نيست چرا كه "بسيارى از كارهاى شما را مورد عفو قرار مى‌دهد" ( وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ ).
در اين آيه نكاتى است كه بايد به آن توجه داشت:
۱ - اين آيه به خوبى نشان مى‌دهد مصائبى كه دامنگير انسان مى‌شود يك نوع مجازات الهى و هشدار است (هر چند استثنائاتى دارد كه بعد به آن اشاره خواهد شد) و به اين ترتيب يكى از فلسفه‌هاى حوادث دردناك و مشكلات زندگى روشن مى‌شود.
جالب اينكه در حديثى از امير مؤمنان على ع مى‌خوانيم: كه از پيامبر گرامى خدا ص نقل مى‌كند كه فرمود: خير آية فى كتاب اللّٰه هذه الاية! يا على! ما من خدش عود، و لا نكبة قدم الا بذنب، و ما عفى اللّٰه عنه فى الدنيا فهو اكرم من ان يعود فيه و ما عاقب عليه فى الدنيا فهو اعدل من ان يثنى على عبده: "اين آيه ( وَ مٰا أَصٰابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ ...) بهترين آيه در قرآن مجيد است، اى على! هر خراشى كه از چوبى بر تن انسان وارد مى‌شود، و هر لغزش قدمى، بر اثر گناهى است كه از او سر زده، و آنچه خداوند در دنيا عفو مى‌كند گرامى‌تر از آن است كه (در قيامت) در آن تجديد نظر فرمايد، و آنچه را كه در اين دنيا عقوبت فرموده عادلتر از آن است كه در آخرت بار ديگر كيفر دهد" !
و به اين ترتيب اينگونه مصائب علاوه بر اينكه بار انسان را سبك مى‌كند. او را نسبت به آينده كنترل خواهد نمود.
۲ - گرچه ظاهر آيه عام است و همه مصائب را در بر مى‌گيرد، ولى مطابق معمول در عمومات استثناهايى وجود دارد، مانند مصائب و مشكلاتى كه دامنگير انبيا و ائمه معصومين ع مى‌شد كه براى ترفيع مقام يا آزمايش آنها بود. و همچنين مصائبى كه گريبان غير معصومين را مى‌گيرد و جنبه آزمون دارد. و يا مصائبى كه بر اثر ندانم كاري‌ها و عدم دقت و مشورت و سهل‌انگارى در امور حاصل مى‌شود كه اثر تكوينى اعمال خود انسان است. و به تعبير ديگر جمع ميان آيات مختلف قرآن و روايات ايجاب مى‌كند كه عموم اين آيه در مواردى تخصيص پيدا كند، و اين مطلب تازه‌اى نيست كه مايه گفتگوى بعضى از مفسران شده است. كوتاه سخن اينكه مصائب و گرفتاريهاى سخت، فلسفه‌هاى مختلفى دارد، كه در بحثهاى توحيدى، و مباحث عدل الهى، به آن اشاره شده است. شكوفايى استعدادها تحت فشار مصائب، هشدار نسبت به آينده، آزمون الهى، بيدارى از غرور و غفلت، و كفاره گناه و... اما از آنجا كه بيشتر افراد آن جنبه كيفرى و كفاره‌اى دارد آيه فوق آن را به صورت عموم مطرح ساخته است. و لذا در حديثى مى‌خوانيم: هنگامى كه امام على بن الحسين ع وارد بر يزيد شد، يزيد نگاهى به او كرد و گفت: يا على! مٰا أَصٰابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمٰا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ ! (اشاره به اينكه حوادث كربلا نتيجه اعمال خود شما بود). ولى امام على بن الحسين ع فورا در پاسخ فرمود: كلا! ما هذه فينا نزلت، انما نزل فينا" مٰا أَصٰابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي اَلْأَرْضِ وَ لاٰ فِي أَنْفُسِكُمْ إِلاّٰ فِي كِتٰابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهٰا إِنَّ ذٰلِكَ عَلَى اَللّٰهِ يَسِيرٌ لِكَيْلاٰ تَأْسَوْا عَلىٰ مٰا فٰاتَكُمْ وَ لاٰ تَفْرَحُوا بِمٰا آتٰاكُمْ " فنحن الذين لا ناسى على ما فاتنا من امر الدنيا، و لا نفرح بما اوتينا . "چنين نيست، اين آيه در مورد ما نازل نشده، آنچه در باره ما نازل شده آيه ديگرى است كه مى‌گويد: هر مصيبتى در زمين يا در جسم و جان شما روى دهد پيش از آفرينش شما در كتاب (لوح محفوظ) بوده، و آگاهى بر اين امر بر خداوند آسان است، اين براى آن است كه شما به خاطر آنچه از دست مى‌دهيد غمگين نشويد، و به خاطر آنچه در دست داريد زياد خوشحال نباشيد (هدف از اين مصائب عدم دلبستگى شما به مواهب زودگذر دنيا است و يك نوع تربيت و آزمون براى شما است). سپس امام افزود:" ما كسانى هستيم كه هرگز به خاطر آنچه از دست داده‌ايم غمگين نخواهيم شد، و به خاطر آنچه در دست داريم خوشحال نيستيم (همه را زودگذر مى‌دانيم و چشم به لطف و عنايت خدا بسته‌ايم).
https://eitaa.com/aqquran