«باتون» یا «باتوم»؟
«باتون» (bâton) واژهای فرانسوی است که در فارسی و بهطور طبیعی (با تبدیل واج n به m) /باتوم/ تلفظ میشود و با هر دو املا نیز بهکار میرود. در فرهنگها معمولاً «باتون» آمده یا ترجیح داده شدهاست، ولی فرهنگستان «باتوم» را برگزیده و ترکیبهایی چون «باتوم برقی، باتوم جمعشو، باتوم چراغدار، و باتوم ضدشورش» را با آن تصویب کردهاست. بنابراین هر دو املا درست است. اگر بخواهیم به تلفظ اصلی آن پایبند باشیم، میتوانیم همهجا «باتون» بنویسیم.
یادآوری:
۱) قدیمتر، یعنی تا چند دهۀ پیش، «باتون/ باتوم» را بهصورت «باطون/ باطوم» مینوشتند تا نشان دهند واژهای غیرفارسی است، ولی امروز دیگر با «ط» رایج و پسندیده نیست.
۲) از آنجا که وامواژههای فرنگی اصالت املایی ندارند، بهتر است آنها را با «ت» بنویسیم، نه با «ط» (مانند «باتری»). و البته روشن است که همیشه نمیتوان چنین کرد و هر واژه یا وامواژهای را نباید با «ت» نوشت (مانند «بطری»). املای درستِ واژهها یا رسمالخط مرجّحِ آنها را تنها باید از فرهنگهای معتبر لغت، مانند فرهنگ روز سخن، گرفت.
سید محمد بصام
@arayehha