❇ تفســــــیر
در برابر این سؤال و استهزاء، خداوند به پیامبرش دستور مى دهد از چند راه به آنها پاسخ گوید:
نخست این که به آنها بگو وقت و موعد این کار در اختیار من نیست. من مالک سود و زیانى براى خود نیستم، چه رسد براى شما، مگر آنچه خدا بخواهد و اراده کند (قُلْ لاأَمْلِکُ لِنَفْسی ضَرّاً وَ لا نَفْعاً إِلاّ ما شاءَ اللّهُ).
من تنها پیامبر و فرستاده اویم، تعیین موعد نزول عذاب، تنها به دست او است، وقتى که من درباره خودم مالک سود و زیان نباشم، به طریق اولى در مورد شما مالک چیزى نخواهم بود.
این جمله در حقیقت اشاره به توحید افعالى است که در این عالم همه چیز به خدا باز مى گردد و هر کار از ناحیه او است.
او است که با حکمتش مؤمنان را پیروزى مى دهد.
و او است که با عدالتش منحرفان را مجازات مى کند.
بدیهى است، این منافات با آن ندارد که خداوند به ما نیروها و قدرت هائى داده است که به وسیله آن مالک قسمتى از سود و زیان خویش هستیم و مى توانیم درباره سرنوشت خویش تصمیم بگیریم.
و به تعبیر دیگر: این آیه نفى مالکیت بالذات را مى کند نه بالغیر را، و جمله إِلاّ ما شاءَ اللّهُ قرینه روشنى بر این موضوع است.
🌼🌼🌼
از اینجا معلوم مى شود این که بعضى از متعصبان همانند نویسنده تفسیر المنار، خواسته اند از این آیه نفى جواز توسّل به پیامبر(صلى الله علیه وآله)را استفاده کنند، بسیار بى پایه است.
زیرا اگر منظور از توسّل این باشد که ما پیامبر(صلى الله علیه وآله)را صاحب قدرت، مالک سود و زیان بالذات بدانیم، مسلماً این شرک است، و هیچ مسلمانى نمى تواند به آن عقیده داشته باشد.
اما اگر، این مالکیت از ناحیه خدا باشد، و تحت عنوان إِلاّ ما شاءَ اللّهُ قرار گیرد، مانعى ندارد و این عین ایمان و توحید است.
ولى او به خاطر غفلت از این نکته وقت خود و خوانندگان تفسیرش را با بحث هاى طولانى تلف کرده است و متأسفانه با تمام امتیازاتى که در این تفسیر موجود است، از این اشتباهات، فراوان دارد، که سرچشمه همه آنها را مى توان تعصّب دانست!.
پس از آن قرآن، به پاسخ دیگر پرداخته مى فرماید: هر قوم و جمعیتى زمان و اجل معینى دارند، به هنگامى که اجل آنها فرا رسد، نه ساعتى از آن تأخیر خواهند کرد و نه ساعتى پیشى خواهند گرفت (لِکُلِّ أُمَّة أَجَلٌ إِذا جاءَ أَجَلُهُمْ فَلایَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لایَسْتَقْدِمُونَ).
در واقع قرآن، به مشرکانى که در مورد آمدن عذاب الهى تعجیل مى کردند اخطار مى کند:
بى جهت عجله نکنند، به هنگامى که زمان آنها فرا برسد، لحظه اى این عذاب تأخیر و تقدیم نخواهد داشت.
ضمناً باید توجه داشت ساعت، گاهى به معنى لحظه و گاهى به معنى مقدار کمى از زمان است، هر چند امروز معنى معروفش یک بیست و چهارم شبانه روز مى باشد.
(تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۹ سوره مبارکه یونس)
@ayehsobh.