📝کاشانی و جدایی دین از سیاست (بخش سوم) 🔹کاشانی و نواب بعداً با یکدیگر دچار اختلاف شدند؛ سحابی در کتاب خاطرات خود از اعتراضات فداییان اسلام به کاشانی در مساله اجرای احکام اسلامی روایت می‌کند: «فدائیان اسلام به کاشانی می‌گفتند شما که مذهبی و آیت‌الله هستی و عضو جبهه ملی هستی، بایستی مدافع اجرای احکام اسلام باشی. کاشانی هم می‌گفت بی‌سواد‌ها! حالا وقت این حرف‌ها نیست و این حرف‌ها را نزنید. همین طوری می‌گفت «بی‌سواد‌ها!» مرحوم کاشانی به هیچ وجه داعیه اجرای احکام اسلام را نداشت و اینکه امروز برخی از روحانیون او را نقطه مقابل مصدق و جبهه ملی و طرفدار اسلامی کردن امور معرفی می‌کنند. ابداً چنین نبوده است.» (نیم قرن خاطره و تجربه، ج1 و نک: اختلافات نواب صفوی و کاشانی/ چریک اسلام‌گرا در برابر فقیه عمل‌گرا) 🔸هرچند این تحلیل سحابی از کاشانی که می‌گوید: «کاشانی به هیچ وجه داعیه اجرای احکام اسلام را نداشت» با ملاحظه دیگر مواضع کاشانی غریب به نظر می‌رسد. امکان دارد اختلافات کاشانی با نواب بر سر ملاحظات مصالحی بوده باشد. شاهد این ادعا این است که حیدر رحیم‌پور ازغدی در کتاب خاطرات خود به مساله اختلاف نواب صفوی و مصدق درباره تامین بخشی از بودجه کشور با استفاده از فروش مشروبات الکی اشاره می‌کند و می‌نویسد: «در برنامهٔ اقتصادی مصدق، درآمد باندرل مشروبات الکلی ۸۰۰ هزار تومان معادل حقوق سالانه کارمندان و کارگران شهرداری‌ها بود. در آن شرایط که هدف دشمن شوراندن مردم بود اگر حقوق شهرداری‌ها نمی‌رسید، شورش طبیعی بود. مشکل طبیعی قبول نظریه نواب [مبنی بر حذف مشروبات الکلی] تا این حد [بود] که کاشانی فقیه هم در این اختلاف، طرف مصدق را گرفت.» (از انجمن پیروان قرآن تا انجمن حجتیه، ص80) 🔹به هر حال، آیت الله کاشانی بر پیوند دین و سیاست و ورود حداکثری به سیاست اصرار داشت. وی گفته بود: «در بحر حیرت فرو می‌روم، چگونه زعمای قوم چشم‌پوشی می‌نمایند و به این همه فجایع و مصائب تن می‌دهند. آیا حکم اسلام همین است؟...علة‌العلل عدم مداخله روحانیون در امور اجتماعیه، انگلیسی‌ها و درباری‌های فاسد هستند چون دیدند قوه روحانیت قوه بزرگی است و امتیاز دخانیات را بهم زدند، به وسائلی که در دست دارند، در ذهن مردم کردند که مجتهد، مرجع تقلید و امام جماعت نباید مداخله در سیاست بکند و حرام است...طبقه دیگر، متدین ‌ترسوی بی‌فهم، بی‌غیرت، که به جهت تبعیت از مرجع تقلیدش هر حقیقتی را اسمش را سیاست می‌گذارد و کناره‌گیری می‌نماید. با آن که دخول در سیاست معلوم نیست به کدام آیه یا روایت حرام شده. آیا پیامبر و حضرت امیر(ع) مملکت اسلام را به نماز و روزه اداره می‌فرمودند؟!» (مجموعه‌ای از مکتوبات، سخنرانی‌ها و پیام‌ها و فتاوای آیت‌الله کاشانی، ج 5، ص 92 و نک: گونه‌شناسی روحانیت و دیدگاه امام خمینی) 🔸گرچه بعد از کاشانی و در جریان انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی، نحوه مواجهه بسیاری از متدینان با سیاست، حداکثری شد و شدت گرفت اما همچنان مناقشات روحانیون عالی رتبه حوزوی در نحوه مواجهه با سیاست در ساحت‌های مختلف ادامه دارد. 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool