📝جمهوری اسلامی و رفراندوم (بخش اول) 🔹12 فروردین روز جمهوری اسلامی نام گرفته است. در سال 58 در چنین روزی 98 درصد از واجدان حق رای (معادل 18 میلیون شهروند) رای آری به جمهوری اسلامی دادند. البته در آذر 58 و در رفراندوم قانون اساسی، تعداد موافقان کمتر شد و به 15 میلیون رسید، اما به هرحال، رای اکثریت را به دست آورد. گرچه موضوع رفراندوم حواشی زیادی داشته است اما آنچه در این یادداشت به آن پرداخته می‌شود، استدلال‌های موافقان و مخالفان رفراندوم ابتدای انقلاب و نگاهی به دیدگاه فعلی برخی از مقامات کشوری و ناظران سیاسی به مساله رفراندوم است. 🔸اولین باری که امام خمینی درباره لزوم رفراندوم به طور رسمی سخن گفتند، تیرماه سال 49 بود که ایشان در نامه‌ای به طلاب و محصلین حوزه علمیه، نمایندگان مجلس را منتخب ملت ندانستند و خواستار رفراندوم با نظارت مقامات بيطرف جهانى شدند. (صحيفه امام، ج‏2، ص278) درخواست رفراندوم و تشکیل جمهوری اسلامی در ماه های منتهی به انقلاب، بیشتر مورد توجه قرار گرفت و از کلمات پرتکرار رهبر انقلاب مردم ایران شد. (نک: همان، ج‏3، ص515؛ ج4، ص94، ص139، ص294 و ص309) 🔹ایشان در 12 بهمن 57 تغییر نسل را دلیل لزوم رفراندوم عنوان کردند و گفتند: «ما فرض می‌کنیم که این سلطنت پهلوی، اول که تاسیس شد به اختیار مردم بود...چه حقی داشتند ملت در آن زمان، سرنوشت ما را در این زمان معین کنند؟! اگر چنانچه سلطنت رضاشاه فرض بکنیم که قانونی بوده، چه حقی آنها داشتند که برای ما سرنوشت معین کنند هر کسی سرنوشتش با خودش است، مگر پدرهای ما ولی ما هستند؟ مگر آن اشخاصی که درصد سال پیش از این، هشتاد سال پیش از این بودند، می توانند سرنوشت یک ملتی را که بعدها وجود پیدا کنند، آنها تعیین بکنند؟ این هم یک دلیل که سلطنت محمدرضا سلطنت قانونی نیست.» 🔸صادق طباطبایی، که از مجریان برگزاری رفراندوم 12 فروردین بوده است، می‌گوید: «به امام گفتم آقا خود شما نظام جمهوری اسلامی را اعلام کرده‌اید، این کافی است و دنیا هم که مشروعیت شما را قبول کرده است، این هیچ ایرادی ندارد. ایشان گفتند شما الان را نگاه نکنید، آن چیزی که در تاریخ می‌ماند، واقعیت‌های تاریخی است. شما سعی کنید که هر چه زود‌تر دولت این کار را برگزار کند.» 🔹با این حال در این مسیر مخالفانی نیز وجود داشتند. کسانی مانند شاپور بختیار رفراندوم 12 فروردین را رای گیری درباره «مجهول مطلق» می‌دانستند. یا برخی مخالف دوگانه سازی بین جمهوری اسلامی و عدم آن بودند و خواستار وجود گزینه‌هایی مانند «جمهوری دموکراتیک» بودند. یا آیت الله سید کاظم شریعتمداری علی رغم رای مثبت به جمهوری اسلامی، به دلیل تعارضات متن قانون اساسی، اعلام کرد که در رفراندوم 12 آذر 58 شرکت نخواهد کرد و حزب سیاسی نزدیک به او، رفراندوم آذر 58 را تحریم کرد. بنابراین این تجربه تاریخی اقتضاء می‌کند تا برای فهم بهتر جایگاه رفراندوم، مرور بهتری به ادله مخالفان و موافقان رفراندوم‌های ابتداء انقلاب (رفراندوم جمهوری اسلامی و قانون اساسی) داشته باشیم. 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool