📝از وضع موعود تا وضع موجود! آیت الله بهشتی را چگونه باید تحلیل کرد؟ 🔻بهشتی را از زوایای مختلفی می‌توان مورد بحث قرار داد. مثلاً می‌توان از زمانی گفت که جلوی قانونی شدن شکنجه را گرفت و گفت: «مساله، راه چیزی باز شدن است. به محض اینکه این راه باز شد و خواستند کسی را که متهم به بزرگترین جرم‌ها باشد، یک سیلی به او بزنند، مطمئن باشید که به داغ کردن همه افراد منتهی می‌شود. پس این راه را باید بست یعنی اگر حتی ده نفر از افراد سرشناس ربوده شوند و این راه باز نشود، جامعه سالمتر است.» (مشروح مذاکرات قانون اساسی، ص۷۷۸) 🔹یا به پیشنهاد اصل ۵۶ قانون اساسی و پذیرفتن حق تعیین سرنوشت از سوی او اشاره کرد که وقتی اعتراض شد حق تعیین سرنوشت با ولایت فقیه -که در اصل پنج قانون اساسی به رسمیت شناخته شده بود- در تضاد است، گفت: «حتی اصل پنجم فارغ از نقش مردم نیست. وقتی اصل پنجم را به آن صورت قبول کردید چه فرد باشد و چه شورا، اینها به هرحال با انتخاب مردم و پذیرش مردم سر و کار دارد.» (مشروح مذاکرات قانون اساسی، ص۵۲۳) 🔸همچنین جالب است که او علی رغم تمایل خبرگان قانون اساسی به درج مرد بودن رییس جمهور، با مدیریت جلسه، مساله را به سمت عنوان مبهم «رجل سیاسی» برد تا به قول خودش راه بازنگری در این اصل برای آیندگان فراهم باشد. (نک: مشروح مذاکرات قانون اساسی، ص۱۷۷۰ تا ۱۷۷۲ و مبانی نظری قانون اساسی، ص۵۶ تا ۵۸) 🔻یا وقتی برخی، از مشروط شدن بازنگری در قانون اساسی به «رفراندومِ با فرمان رهبر» حرف می‌زدند، بهشتی گفت: «وقتي كه الان قانونيت قانون اساسي با رفراندوم است. بنابراين راه هميشه باز است و احتياج به اصل ندارد و مي‏تواند در آينده به راحتي خودش راه تجديدنظر را پيدا كند...» (مشروح مذاکرات قانون اساسی، ص۱۷۳۵) 🔹یا از انعطافش در قبال شریعتی بگوییم؛ در فضایی که هم‌مسلکانش او را بد دین و منحرف تلقی می‌کردند، او را «جست‌وجوگری در مسیر شدن» توصیف کرد. یا وقتی برخی انقلابیون سرمست پیروزی و خوشحال از اقدامات خلخالی و محاکمه افرادی مثل هویدا بودند، بهشتی در شورای انقلاب گفت: «در این دادگاه، هویدا محاکمه نمی‌شود، اسلام محاکمه می‌شود!» (مشروح مذاکرات شورای انقلاب، جلسه ۱۳۵۷/۱۲/۲۷) 🔸با این حال اما برخی معتقدند نمی‌توان بهشتی را چهره‌ای آزادی‌خواه عنوان کرد. چون مثلاً او در ۱۲ دی ۵۹ خطر راننده تاکسی‌های ضدانقلاب را گوشزد می کند و می‌گوید: «بنده این دغدغه هایی رو که این روزها هی این‌ور و آن‌ور، در این روزنامه و آن روزنامه منتشر می کنند و پچ و پچ می کنند توی این تاکسی‌ها -گویا حدود ۲هزارتا تاکسی ضدانقلابی داریم که ملت ما باید این راننده‌های ضدانقلابی تاکسی را رسما شناسایی و به مقامات قضایی معرفی کند-ما این دغدغه ها و این دلهره آفرینی‌ها را کلا غلط و نابجا و برخلاف واقعیت موجود یافتیم.» 🔹یا در زمان ریاست او بر دیوان عالی کشور اعدام‌های مناقشه برانگیزی صورت گرفت که یکی از آنها اعدام فرخ‌رو پارسا بود. زنی که وزیر آموزش و پرورش بود و با بهشتی در زمان پهلوی ارتباط خوبی داشت، اما در زمان مدیریت بهشتی بر نظام قضایی کشور، با اتهام افساد فی الارض اعدام شد. 🔸از همه اینها مهم‌تر نقش آفرینی او در مذاکرات قانون اساسی، شورای انقلاب و... سبب شد تا برخی او را معمار ساختار فعلی بدانند. محمد توسلی دبیر فعلی نهضت آزادی از قول مرحوم بازرگان نقل می‌کند که وی می‌گفته: «ما دو بهشتی داریم؛ بهشتی قبل از انقلاب و بهشتی بعد از انقلاب.» 🔺به نظر شما آیت الله بهشتی را چگونه باید تحلیل کرد؟ اطلاعاتی را که فکر می‌کنید در شناخت بیشتر بهشتی موثر است، برای ما ارسال کنید. 🆔 @AzadFekriSchool