👈البته این اندیشه سابقه داشته و به امثال حسن بصری و ابیّ بن کعب و حتّی خلیل و سیبویه هم منسوب است. علمای متأخّر مانند علامه طباطبایی در المیزان و امام خمینی در چهل حدیث هم متمایل به این هستند که اینها رمزی بین خداوند و پیامبرش است.
👈مرحوم علامه حسن زاده در کتاب انسان و قرآن مجموع حروف مقطعه که ۱۴ حرف هستند را معادل جمله: «صراطُ علیّ حقّ نمسکه» میدانند و اینها را در اصطلاح علمای عدد حروف نورانیه معرفی میکنند و این عدد ۱۴ هم اشاره به ۱۴ معصوم است که همگی در «طه» جمع هستند!
🔹با برخی عزیزان صحبت به حروف مقطّعه قرآن کریم رسید. عرض کردم تا کنون نظریات مختلفی در مورد معنای حروف مقطّعه بیان شده است. ولی یکی از آن وجوهی که درکش برای خودم آسانتر بوده را با تقریر خودم عرض میکنم. راستی چرا این حروف مقطّعه در ابتدای سوره آمده اند؟! چرا در اواسط یا اواخر نیامده اند؟!
✔️وقتی فضای اوج فصاحت و بلاغت قرآن کریم برای انسان جدّی و ملموس میشود اوّلین بارقه های ادراکی که برای انسان روی می آورد این است که چنین فرازهای والایی مسانختی با آثار آن ملکه بلاغت متعارف که در خودمان می یابیم ندارد! حدس میزند که این از مصدری ورای طبایع فصیح انسانی صادر شده است.
✔️حروف همان حروف است و واژه ها همان واژه ها و ترکیبها همان ترکیبها ولی اصلا مزاج دیگری دارد. گویا ترکیبها که تکیه بر واژه ها دارند و واژه ها که تکیه بر حروف دارند چیز دیگری شده و روح دیگری یافته اند!
✔️گویا در مجمع حروف و واژه ها نفخ صور شده و قیامت آنها و ترکیبهای زبانی به پا شده و گروه گروه در حال وارد شدن به بهشت ابدی خود در قالب قرآن کریم هستند. آری قرآن کریم بهشت ابدی واژه ها و معانی است. آنجا که به بلوغ نهایی و قیامت خود رسیده و نزد پروردگارشان ایستاده اند.
✔️به این دوستمان عرض کردم در چنین فضایی وقتی حروف مقطّعه را در ابتدای چنین اعجاز جاودانه ای میخوانم احساس آن را دارم که میخواهد همین را بگوید! میخواهد بگوید ببین دارم از همین حروف الفبا شروع میکنم. ولی میخواهم طوفانی به پا کنم و قیامتی برانگیزم!
✔️برایم حالت آن آشپزی تداعی میکند که مواد غذا را درون دیگ میریزد و شروع به هم زدن آن میکند تا یک دفعه معجونی اسرار آمیز از آن مواد اوّلیه ایجاد کند. حروف مقطّعه همان مواد اوّلیه ای است که در آشپزخانه و دیگ ملکوت به شکل شگفت انگیزی طبخ شده و حال اینچنین در قالب غذای مهیّای آسمانی قرآنی توسّط رسول ختمی مرتبت برای تناول فهم بشر آمده است.
🔹این مطلبی که بیان کردم البته سابقه هم دارد. سیوطی در الاتقان از پیشینیان آورده و شیخ طوسی در تبیان آن را به قطرب نحوی شاگرد سیبویه نسبت میدهد و از زبان برخی اینگونه تقریر میکند:
📖«ان هذا القرآن ألذي عجزتم عن معارضته، و لم تقدروا علي الإتيان بمثله هو من جنس هذه الحروف الّتي تتحاورون بها في كلامكم و خطابكم، فحيث لم تقدروا عليه فاعلموا انه من فعل اللّه»
👈از بین علما متأخّر هم برخی از دانشمندان بلاغی و زبان شناسی مثل سیّد قطب در فی ظلال القرآن تنها همین قول را پسندیده اند. البته این مطلبی که گفته شد تنها یک وجه است که دلیل قطعی هم ندارد و میتواند با رمز معنایی بودن با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هم قابل جمع باشد.
👈همچنین این وجه تنها مبیّن اصل استفاده از حروف مقطّعه در ابتدای سوره است و منافاتی با وجود مناسبتی بین این حروف به شکل خاص و بین حروف تکرار شونده در سوره ندارد.
👈البته تقریری که از آن بیان کردیم با تقریرهای دیگری که آمده مقداری تفاوت دارد. در آنها برای تقریع و دلالت براعجاز مطرح شده ولی در تقریری که آورده شد لزوما برای بیان ادّعای اعجاز هم نیست.
👈در فضای کر و فر نبرد بلاغی خیلی طبیعی و زیبا و با شکوه از مسیر و باند این حروف پروازی ابدی به سوی مزاج برتر تألیف واژه ها و ترکیبها رخ میدهد.
👈شبیه آن حالتی که اسب مسابقه ای قبل از شلیک آغاز مسابقه پای خود را بر زمین میکوبد و آماده ی غوغا است. برای من چنین شکوه بلاغی و زیبایی پر جلالی را تداعی میکند.
🔹اخیرا هم نظریّات جدیدی توسّط برخی معاصرین مانند رشاد خلیفه مصری در این زمینه مبتنی بر برخی بررسی های آماری ابراز شده که باز منافاتی با آنچه گذشت ندارد. عجیبترین نظرها در این زمینه توسّط خاورشناسان و قرآن پژوهان غربی بیان شده که خود نمونه ی خوبی برای عمق آسیب مند بودن چنین پژوهش های شبه علمی نوین است.
👈به عنوان نمونه نولدکه در تاریخ قرآن و همینطور هیرشفلد معتقدند اینها نام کاتبانی اند که زید به ثابت از مصحف آنها نقل کرده و اسمشان باقی مانده است! اینها رمز مالکان اصلی نسخه ها بوده اند! مثلا «حم» اشاره به عبد الرحمن است و... !