باسمه تبارک و تعالی (۹۷۷) «دعای عرفه» 🔹توفیق شد روز عرفه از هر سه دعای مفصّل این روز بهره بردم. ابتدا دعای عرفه امام حسین علیه السلام را از مفاتیح مرحوم شیخ عبّاس خواندم. آن قسمت آخرش که دیگر روشن شده از ملحقات بعدی است. خود این دعای زیبا و روح افزا هم قدیمی ترین کتابی که فعلا آن را نقل کرده دو کتاب سید بن طاووس یعنی مصباح و اقبال در قرن هفتم است. 👈از نظر سندی شاید بهتر از آن، دو دعای دیگر مفصّل از امام سجاد علیه السلام باشد که در منابع موجود متقدّمتر نقل شده اند. یکی همان دعای ۴۷ صحیفه مبارکه سجّادیه است که بسیار زیبا و دلنشین است: 📖«اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ بَدِيعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ، ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ، رَبَّ الْأَرْبَابِ، وَ إِلَهَ كُلِّ مَأْلُوه‏ ...» 👈حقیقتا فرازهای تکان دهنده ای دارد. خوب است انسان به بهانه ی مختلف آن را بخواند. انصافا حیف است که انسان از نعمت بزرگ انس با این گنجینه های بی پایان محروم بماند. ✔این دعا برای روز عرفه بیان شده ولی معنایش این نیست که وقتهای دیگر خوانده نشود. بلکه معنایش این است که به دلیل عظمت روز عرفه حضرات علیهم السلام این دعاهای بسیار زیبا و عمیق و طولانی را در این روزها بر زبان جاری کرده اند. لذا به طریق اولی وقتی دعایی شایستگی آن را یافته که در عرفه یا شب قدر خوانده شود شایستگی آن را دارد که در بقیه اوقات هم خوانده شود. 🔹دعای سوم عرفه اتّفاقا همان دعای ظاهرا مشهورتر بین قدما در روز عرفه بوده که شیخ مفید در مزار و شیخ طوسی در مصباح و بعدا سید بن طاووس در اقبال آن را نقل کرده اند: 📖«اللَّهُمَّ أَنْتَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ وَ أَنْتَ اللَّهُ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ وَ أَنْتَ اللَّهُ الدَّائِبُ‏ فِي غَيْرِ وَصَبٍ‏ وَ لَا نَصَب‏...» 👈مرحوم شیخ عبّاس در مفاتیح ترجیح داده دعای عرفه امام حسین را نقل کند و دعای عرفه ی امام سجاد علیه السلام که شیخ مفید و شیخ طوسی آورده اند را نقل نکرده است. این دعا هم واقعا دلنشین و زیباست. دعایی مفصّل با فرازهای توحیدی و مناجاتی که مضامین آن کمتر مورد توجّه قرار گرفته است. ✋دعاهای طولانی و کوتاه دیگری هم در اقبال و بحار الانوار برای روز عرفه نقل شده که شاید از نظر سندی بهترینش همان باشد که سید در اقبال از تلعکبری با سندش از امام صادق علیه السلام در روز عرفه نقل میکند که راوی میگوید دیدم حضرت در روز عرفه در حجّ این دعا را میخواند و آن را استنساخ کردم. آن هم دعای زیبا و توحیدی است ولی توفیق نداشتم بخوانم. 🔹در بین این سه دعای مفصّل و مورد توجّه روز عرفه معمولا فضلا و اهل عبادت با دعای عرفه صحیفه و دعای عرفه امام حسین علیه السلام آشنایی اجمالی دارند. ولی دعای عرفه امام سجاد علیه السلام که در قدیم و زمان شیخ مفید گویا دعای مشهورتر این روز بین علما بوده لذا تنها به ذکر آن اکتفا کرده اند تقریبا در زمان ما مهجور مانده است. و چه زیبا در آن سیّد ساجدان مناجات میکند: 📖يَا نُورِي فِي كُلِّ ظُلْمَةٍ وَ يَا أُنْسِي فِي كُلِّ وَحْشَةٍ وَ يَا ثِقَتِي فِي كُلِّ شِدَّةٍ وَ يَا رَجَائِي فِي كُلِّ كُرْبَةٍ وَ يَا وَلِيِّي فِي كُلِّ نِعْمَة ... 👈فراز انتهایی این دعای زیبا در مورد دعا برای قائم آل محمّد عجّل الله تعالی فرجه الشریف است که نظرم را جلب کرد. در فرازی اینگونه بیان میشود که: «بَلِّغنی فتحَ آل محمّدٍ ...» و بعد برای امام زمان دعا میکند. 👈آنچه عجیب است این است که در این فرازها که از زبان امام سجاد علیه السلام است حضرت دعا میکند که ایشان از خیار موالیان و شیعیان و محبّین و اطاعت کنندگان امام قائم باشد و خداوند توفیق شهادت در رکابشان را به ایشان عنایت کند! 📖«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَصْلِحْ لَنَا إِمَامَنَا وَ اسْتَصْلِحْهُ وَ أَصْلِحْ عَلَى يَدَيْهِ وَ آمِنْ خَوْفَهُ وَ خَوْفَنَا عَلَيْهِ وَ اجْعَلْهُ اللَّهُمَّ الَّذِي تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِينِكَ اللَّهُمَّ امْلَأِ الْأَرْضَ بِهِ عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ امْنُنْ بِهِ عَلَى فُقَرَاءِ الْمُسْلِمِينَ وَ أَرَامِلِهِمْ وَ مَسَاكِينِهِمْ وَ اجْعَلْنِي مِنْ خِيَارِ مَوَالِيهِ وَ شِيعَتِهِ أَشَدَّهُمْ حُبّاً وَ أَطْوَعَهُمْ لَهُ طَوْعاً وَ أَنْفَذَهُمْ لِأَمْرِهِ وَ أَسْرَعَهُمْ إِلَى مَرْضَاتِهِ وَ أَقْبَلَهُمْ لِقَوْلِهِ وَ أَقْوَمَهُمْ بِأَمْرِهِ وَ ارْزُقْنِي الشَّهَادَةَ بَيْنَ يَدَيْهِ‏ حَتَّى‏ أَلْقَاكَ‏ وَ أَنْتَ عَنِّي رَاض» 👈در مورد این فراز یا باید ظاهرش را بگیریم که حضرت واقعا دعا کرده از یاوران باشد یا باید بگوییم برای تعلیم شیعیان است. یا اینکه بگوییم این فراز آخر از آنجا که با صلوات و بعد از «یا أرحم الراحمین» شروع میشود اساسا نوعی ادراج و از ملحقات بعدی است و دعای امام نیست. تحقیق آن مجال دیگری میطلبد.