باسمه تبارک و تعالی (۹۷۸) «منطق انتخابگری در انتخابات» (۲) «اعْرِفِ الْحَقَّ تَعْرِفْ‏ أَهْلَه‏» «برخی صفات کلّی رئیس جمهور» 🔹از دیرباز بحث از صفات رئیس جمهور برای تشخیص کسی که بتواند چنین منصب خطیری را بر عهده بگیرد بین حکما وجود داشته است. مرحوم ملاصدرا در اشراق دهم از شاهد اوّل از مشهد پنجم کتاب الشواهد الربوبیة صفات لازم برای رئیس جمهور را در ۱۲ مؤلّفه گردآوری نموده است. 👈البته رئیس جمهور در اصطلاح حکما شخصی است که در واقع لیاقت ریاست بر جمهور انسانها را دارد چه انتخاب بشود یا نشود! چه او را بشناسند یا نشناسند! 👈از طرفی داشتن این مؤلّفه ها آنقدر اهمیت دارد که معمولا به نوعی فطری و طبیعی بودن این صفات برای مزاج چنین شخصی قائل هستند. یعنی حتّی اکتسابی هم نباشد زیرا صنعت مانند طبیعت نمیشود. روشن است که اجتماع چنین مؤلّفه هایی آن هم به شکل طبیعی در یک مزاج انسانی بسیار بسیار نادر است و تشخیص این اجتماع هم بسیار بسیار دشوار بوده و جز با انباء الهی میسور نیست. 🔹البته رئیس جمهور در زمان ما به معنای رئیس قوّه ی مجریّه است. لذا تنها در این زمینه ریاست دارد و نباید رئیس جمهور در اصطلاح امروزی را با رئیس جمهور در اصطلاح حکمایی مثل افلاطونها اشتباه گرفت. رئیس جمهور در این فضا در واقع بسان عقل عملی برای عقل نظری بالاتر است. ولی در هر حال برخی از این مؤلّفه ها در رئیس جمهور به معنای امروزین هم صادق است. 👈مثلا یکی از این مؤلّفه ها این است که بالطبع خطیب باشد. و یا اینکه بالطبع از شهوات و لعب و لهو به دور باشد. و یا اینکه بالطبع بزرگوار باشد و دلش برای خلق الله بسوزد و شجاعتی ذاتی داشته باشد و... . ⚪ولی به صورت کلّی برای رئیس جمهور به معنای امروزی آن میتوان با توجّه به معنای خاصی که دارد صفاتی را برشمرد. 1⃣رئیس جمهور در معنای نوینش از آنجا که رئیس قوّه ی مجریّه است با مفهوم کار و فعّال بودن و داشتن تجربه ی عملیاتی و میدانی به شکل سنگینی گره خورده است. ان شاء الله در نوشته ی دیگری توضیحاتی در این زمینه ذکر خواهم کرد. 2⃣از طرفی چون رئیس جمهور قرار است از جمهور و توده ی مردم رأی بگیرد و با همین مردم کار کند و بین نخبگان و توده اجماع سازی کند و اقناع ایجاد کند با مفهوم قول و خطابه هم گره میخورد. لذا هم باید فعّال باشد و هم قوّال! هم باید طبیب باشد و هم خطیب! 3⃣از طرف دیگر چون رئیس جمهور قرار است کارهای سنگین و متکثّر زیادی را اجراء کند نیازمند تیم و بازوهای توان مند اجرایی میباشد. از اینجاست که با داشتن تیم قوی و عقبه ی قوی با تجربه و داشتن ظرفیّت تعامل با گروه های دیگر گره میخورد. اگر کسی خودش انسان شایسته ای است ولی چنین عقبه ای را ندارد یا احراز نشده که داشته باشد نمیتواند گزینه ی مناسبی باشد. معرّفی اعضاء کابینه میتواند کمک شایانی به انتخاب رئیس جمهور مناسب نماید. 4⃣از طرف دیگر از آنجا که بسیاری از تصمیم گیری ها به شکل جمعی در جلسات گرفته شده و عزم لازم برای اجراء در جلسات شکل میگیرد ریاست در این فضا نیازمند داشتن نوعی قدرت روحی برای جلسه داری و جدّیت در مقام جمع کردن بحث و داشتن اراده ای قوی و انگیزه بخشی و حرکت آفرینی است. نوعی جزم و اراده و حرکت آفرینی میخواهد. قدرت روحی بالایی میخواهد. هم در مقام جمع بندی و هم در مقام تصمیم و هم در مقام ایجاد عزم راسخ در دیگران برای اجرا و هم در مقام پیگیری. 5⃣از طرف دیگر از آنجا که اجرا نیازمند اولویّت گذاری و تدبیرات عملی و تفکّر در مقام عبور از موانع و تزاحمها و تعارضها و مشکلات و... است ریاست جمهوری با مفهوم عقلانیّت و برنامه و نوعی قدرت اجتهاد گره میخورد. مخصوصا در فضاهایی که نظامها به خوبی شکل نگرفته و افراد در ساختارهای غنی حزبی رشد نکرده و از حمایتهای تضمین شده ی برنامه ای و فکری و عملیاتی آنان چندان بهره ندارند، انتظارات از قابلیّتهای شخص رئیس جمهور طبیعتا بیشتر میشود. 6⃣و از سوی دیگر ریاست جمهوری از آن جهت که قرار است بر عموم مردم با گرایشات مختلف عقیدتی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و... ریاست کند نیازمند آن است که سعه ی صدر و عقل کافی را داشته باشد تا بتواند به شکلی این طوائف مختلف را تدبیر کرده و نوعی وحدت بین آنها در مسیر تحقّق اهداف ایجاد کند. از اینجاست که ریاست جمهور با مفهوم مردمی بودن و منفور نبودن و اختلاف برانگیز نبودن گره میخورد. از اینجاست که ریاست شخصی که هر چند از همه لایقتر است ولی باعث اختلاف در کشور شود و بخش اثر گذار جامعه ولو به ناحق دارای نفرتی غیر قابل حلّ از او باشند به مصلحت نیست. چنین شخصی نمیتواند در واقع رئیس جمهور باشد. جمهور ریاست او را بر نمیتابد. 👈مراد بیان برخی از صفات کلّی بود. در این زمینه میتوان از صفات جزئی تری و مقطعی تری هم سخن گفت که بیان آنها مجال واسعتری میطلبد.