👈در روایت دیگر به توسعه در رزق تشویق شده تا باعث زیاد شدن شرافت انسان مؤمن در زندگی دنیایی در بین مردم شود: «عَلَيْكَ بِإِصْلَاحِ الْمَالِ فَإِنَّ فِيهِ مَنْبَهَةً لِلْكَرِيمِ‏». 👈در باب احراز القوت نیز مؤمنین به نکاتی انسان شناسانه تذکّر داده شده و برای نفی خواطر و سوء ظنّها به مؤمنین سفارش شده در زمینه اقتصادی کاهلی نکنند: «إِنَّ النَّفْسَ إِذَا أَحْرَزَتْ قُوتَهَا اسْتَقَرَّتْ»؛ 👈«ربّنا آتنا فی الدنیا حسنة» نیز در روایت امام صادق علیه السلام به راحتی معاش و اخلاق نیک در دنیا دانسته شده است. در روایت دیگر امام صادق علیه السلام سفارش میکند از خدا در دنیا ثروت و عافیت خواسته و در آخرت مغفرت و بهشت. 🔹البته مراد از غنا آن ثروتی که طغیان آور است نیست. جهت چنین ثروتی چیزی است که به درد آخرت بخورد لذا اساسا چنین امری طلب دنیا نبوده و طلب آخرت است: «لَيْسَ هَذَا طَلَبَ الدُّنْيَا هَذَا طَلَبُ الْآخِرَةِ» و «الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَال‏» ⚪در هر حال بخش زیادی از طاعات و ثوابها در ثروت خوابیده است: «إِنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع أَعْتَقَ أَلْفَ مَمْلُوكٍ مِنْ مَالِهِ وَ كَدِّ يَدِه‏»؛ آری مرمّت معاش و تقدیر معیشت و لزوم طلب و تعرّض برای رزق و آن هم رزق واسع از مفاهیم مسلّم دینی است. ✔همینجا یک لحظه توقّف کنیم. مدینه شهری زراعی بود. وقتی امام علی علیه السلام به مدینه آمدند دیگر نمیتوانستند مانند شغل فامیلی خود تجارت کنند. ولی در همان فضا به کاشت نخلستان و حفر چاه و آبادی زمین پرداختند! آن هم به شکل مزرعه داری بسیار بزرگ که با آن سرمایه لازم برای کارهای بزرگ اجتماعی را فراهم آوردند! ✔آخر این اگر دعوت به تلاش جدّی و کار و کسب ثروت و استفاده از آن در مسیر صحیح نیست پس چیست؟! مگر حضرت چقدر برای مصرف خود و عیالشان نیاز به خرما و پول داشتند؟! روشن است که ثروتی که با تلاش خود کسب نمودند به مراتب بیشتر از نیاز شخصی و خانوادگی شان بوده است. 👈البته بسیاری از اصحاب حضرت مبتلا به فقر بوده اند. این حقیقتی است. فقر نیز به خودی خود بد نیست! بلکه گاهی زمینه کم تعلّقی بیشتری داشته و برای مؤمنین خاصّ زمینه بهتری برای سلوک راه آخرت را ایجاد میکند. 👈در همین فضا برای تسلّی آنها مضامین روایی وارد شده است. ولی آیا این به معنای تحسین فقر و دعوت مؤمنین به فقر و مذمّت غنا است؟! 🔴مرحوم کلینی در کتاب الایمان و الکفر اصول کافی بابی به عنوان: «باب فضل فقراء المسلمین» گشوده و ۲۳ روایت آورده است. تدبّر در روایات این باب نشانگر آن است که این مضامین در فضای ابتلاء مؤمن و دلداری و ثواب صبر آمده است! 👈هرگز نمیتوان از این مضامین مدح فقر و مذمّت غنا و یا عدم دعوت مؤمنین به کسب ثروت را برداشت نمود. آخر آن همه روایات که در باب تشویق مؤمنین به کار و آن هم کارهای مولّد ثروت بود را چه میکنیم؟! سیره ی قطعی و ثروت خود حضرات را چه میکنیم؟! 👈همین مطلب را گویا مرحوم کلینی از روایات استنباط نموده و این باب را بعد از باب «شدة ابتلاء المؤمن» که در آن ۳۰ روایت آورده ذکر نموده است. این یعنی فقر خودش آزمایش است. نه اینکه خودش خوب باشد! 👈انسان باید از خداوند متعال عافیت و رزق واسع بخواهد. در ادعیه هم چنین درخواستی مکرّرا وارد شده است. در کلام مشهور امیر المؤمنین علی علیه السلام آمده است: 📖«إِنَّ مِنَ الْبَلَاءِ الْفَاقَةَ وَ أَشَدُّ مِنَ الْفَاقَةِ مَرَضُ الْبَدَنِ وَ أَشَدُّ مِنْ مَرَضِ الْبَدَنِ مَرَضُ الْقَلْب‏» 👈این یعنی فقر واقعا بلا است. البته بلاهای بزرگتری مانند بیماری بدن و بزرگتر از آن بیماری قلب هم هست ولی خود نداری و فقر بلا و مصیبت است. 👈ولی اگر مؤمنی به هر حال مبتلا به آن شد نشان دهنده ی نقصی ذاتی یا نشانه ی اشتباه در حرکتش نیست. بلکه گاهی وظایفش کمتر و راهش از جهت دیگری در سلوک مسیر آخرت هموارتر است. 👈جهات امر روشن است. تعارضی در کار نیست. بحث از فقر و نگاه روایی و دینی به آن مجال دیگری میطلبد. 🔸با توجّه به آنچه گذشت ثروت نه تنها در منظر دینی نکوهش نشده بلکه مؤمنین به عرصه های تولید ثروت در اجتماع دعوت شده و سفارشات کلیدی و راهبردی در این زمینه به آنها داده شده است. این مسأله بُعدی از اسلام است که هنوز بلوغ جامعه ی ایمانی به هضم ابعاد آن موفّق نشده است. 👈اگر دوستان بخواهند این بحث را میتوان ادامه داد. یکی از نکات مفیدی است که در تبلیغ دینی مؤثر است. بنده گاهی برای برخی افراد خاص که مخصوصا زمینه های مهیاتری دارند سفارش و تشویق میکنم سعی کنند همتشان این باشد که با بالا بردن هوش اقتصادی ثروتمندترین مرد ایران شوند ولی نماز اول وقت و انفاق و یاد خدا را فراموش نکنند! خیلی بازخوردهای خوبی گرفته ام!