🔆 بررسی نقش امام خمینی بر اجماع علما در جریان تصویب نامه انجمن های ایالتی ولایتی/بخش آخر
🔸🔹امام و تلاش برای اتحاد میان علماء
به دنبال انتشار تصویبنامه در جراید در 16 مهر، امام خمینی بی درنگ علمای طراز اول قم را به نشست و گفتگوی پیرامون تصویبنامه دعوت نمود این نشست در منزل حاج شیخ عبدالکریم حائری به میزبانی فرزندشان حاج آقا مرتضی تشکیل شد. که علاوه بر امام آقایان گلپایگانی و شریعتمداری هم بودند.
🔹در این نشست امام تمام تلاش خود را به نمایش گذاردن چهره سیاه و وحشت بار آتیه ترسیم نمود و خطر مقابله با اساس اسلام را به علماء گوشزد نمود و ماحصل تبادل نظر و گفتگو اعلام تلگرام مخالفت به شاه و در خواست لغو فوری آن و ارسال نامه به علمای شهرستان در جهت بازگوی خطرات تصویبنامه و قراردادن جلسه مشاوره و تبادل؛ امام همچنین به منظور اینکه مردم در جریان اقدامات پیشوایان قرار گیرند پیشنهاد انتشار اخبار نشست را می دهند که به رغم مخالفت برخی علماء به بهانه خشم دولت امام با پافشاری توانستند موافقت آقایان را برای چاپ و نشر جلب نمایند.
🔸امام در آن روزگار تنها به دنبال بستری برای لغو تصویبنامه و برقراری«صلح و آشتی» با آن رژیم نبوده است، بلکه اسلام را در مرز فنا و بقا می دیده از اینرو امام میان اسلام اصیل و دیانت مقدس مآب های بازاری(که هیچ خطری برای رژیم ندارد) تفاوت می دیده و بر این باور بوده که علما و روحانیون مردم را طوری به صحنه مبارزه بیاورند که رژیم را اندیشناک کند، نه اینکه در یک مسجد که حکم یک صندوقخانه است مردم جمع شوند. امام همواره سعی داشت به علمای اسلام قدرت بخشد و آتش مبارزه را تحت هیچ شرایطی خاموش نکنند، لذا در سخنرانی 9 آذر قبل از اعلام رسمی لغو تصویبنامه خط علما را دفاع از اسلام و خط دولت را دشمنی با اسلام مطرح می کنند.
🔹 از سویی امام همواره اتحاد میان علما را به معنای سنگری مستحکم برای ضربه ناپذیری اسلام قلمداد می نمودند و در سخنرانی 11 آذر که پس از اتمام غائله بیان کردند بار دیگر روی سخن را به رژیم کرد و در مقام ارزیابی قدرت و نیروی لایزال و خلقی علمای اسلام بر آمد و عدم بر خورداری هیأت حاکمه ایران از پشتیبانی مردم را یادآور شد و قدرت مردمی روحانیت را به رخ کشید.
🔸🔹امام و ترغیب سخنوران دینی
روشنگری های پیگیر گویندگان مذهبی در بسیاری از نقاط کشور خشم و خروش مردم و پشتیبانی آنان از رهبران دینی و عالمان اسلامی را به همراه داشت.از این رو امام با توجه به نقش ژرف گویندگان وارسته و متعهدی مثل حجت الاسلام فلسفی در پیشبرد نهضت طی نامه ای، روشنگری های پیگیر او و دیگر گویندگان مذهبی را در منابر ستود و آنان را به پایداری و استواری بیشتر در راه مبارزه و رویایی با توطئه اسلام زدایی فرا خواند.آقای فلسفی آن روزها با مقامات روحانی قم در تماس دائم بود و نظرات آنان را در منابر مرتب بازگو می ساخت.
🔸🔹سرانجام ماجرا
امام خمینی با مشاهدۀ لجاجت دولت در عدم لغو مصوبه، با استناد به اصل دوم متمم قانون اساسی – که به علما حق میداد، قوانین مخالف اسلام را رد نمایند – طی تلگرافهای بعدی اعتراض را از تصویب نامه فراتر برد و نسبت به انحلال مجلسین، تخلف از قانون اساسی و احکام اسلام هشدار داد و علمای تهران و شهرستانها را به تحرک بیشتر وا داشت.
سرانجام علمای تهران از مردم برای تشکیل مجلس دعا در روز 8 آذر 1341 دعوت کردند، بار دیگر دولت عقب نشینی کرد و در 7 آذر تشکیل جلسه داد و تصویب نمود که «تصویب نامۀ مورخ 14 مهر 1341 قابل اجرا نخواهد بود» و آن را به علمای تهران و قم تلگراف کرد.
بار دیگر امام خمینی از علمای قم دعوت کرد تا به مبارزه ادامه دهند. استدلال امام خمینی آن بود که مصوبۀ قبلی در دولت تصویب شده بود و از مطبوعات اعلام شده بود، اما ما نمیتوانیم به لغو مصوبه در پشت درهای بسته اکتفا کنیم.
باید به طور رسمی و لغو مصوبه نیز باید از طریق مطبوعات اعلام شود. علیرغم اعلامیه برخی از علما مبنی بر خاتمۀ مبارزه، عدهای از دانشگاهیان، اصناف و بازاریان تهران به قم رفتند تا از نزدیک در جریان مواضع علما در خصوص نهضت قرار گیرند. آنان در منزل امام و با تعبیر «زعیم رشید ما» تقاضای اعلام تکلیف کردند. امام خمینی خواهان ادامۀ مبارزه تا اعلان رسمی لغو مصوبه شدند.
سرانجام دولت تسلیم خواستۀ امام خمینی شد و در تاریخ 10 آذر 1341 رسماً از مطبوعات خبر لغو تصویبنامه اعلام شد.
*نهضت امام خمینی، دفتر اول ،سید حمید روحانی،چاپ پانزدهم،بهار1381، صص 239 – 186
*نهضت دو ماهه روحانیون ایران، علی دوانی،چاپ اول،1393،نشر رهنمون
@Bonyadtarikh
بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی-قم.