♨️بنی صدر ، رئیس جمهوری که اعتماد ملت را برای بیگانگان به مزایده گذاشت ( ۶ ) 📍 بنی‌صدر و مسئله رفراندوم 🔸 مجادله بنی‌صدر در انتخاب نخست‌وزیر و هیئت دولت از درون دیوانسالاری به یک مجادله ملی و فراگیر تبدیل شد. منطق این مجادله چیزی جز مقابله با شکل‌گیری یک استبداد جدید در پوشش جمهوری نبود. 🔹 همان مأموریتی که جریان جوشنفکری ابتدا در شعار جمهوری رضاخانی تعریف کرد و صحنه سیاسی ایران را آنچنان به هم ریخت که بسیاری در آن دوران نتوانستند تشخیص دهند که در منطق جمهوری، رئیس جمهور از پیش تعیین شده با اختیارات مادام‌العمر و خارج از قوانین مورد تأیید مردم، آن هم بدون برگزاری هیچ انتخاباتی، منطق ابلهان است. 🔸 بنی‌صدر آمده بود که با لفاظی و بازی با کلمات و هیاهو و جنجال، فراتر از قوانین مصوب، مجددا منطق جمهوری رضاخانی را زنده کند. 🔹 کلید واژه اصلی این عوام‌فریبی هم رفراندم یا مراجعه به آرای عمومی بود. یعنی کلید واژه‌ای که اغلب شخصیت‌های به ظاهر ملی برای تثبیت دیکتاتوری و به کرسی نشاندن تمایلات استبدادی خود در تاریخ معاصر از آن استفاده کردند و مسیر جنبش‌های اجتماعی را به انحراف و استحاله کشاندند. 🔸 بنی‌صدر هم به پیروی از رهبر خود دکتر مصدق، برای گریز از قانون و دور زدن مجلس شورای اسلامی و سایر نهادهای قانونی، در انتخاب نخست‌وزیر و سایر اختلافاتی که با دادستانی، قوه قضاییه و قوه مجریه داشت، داستان رفراندوم و رجوع به مردم را پیش کشید. 🔹 در حالی که مسئله رجوع به رفراندوم در مسائلی که قانون اساسی صراحت دارد از جنبه حقوق اساسی در هیچ نظام مردم سالاری وجه قانونی، حقوقی و عقلی ندارد. این بازی خطرناک می‌تواند در هر شرایطی که قانون باب طبع اصحاب قدرت نیست، گریزگاهی برای دور زدن قانون و برپایی دیکتاتوری به دفعات مختلف باشد. 🔸 برای همین است که اغلب نظام‌های مردم سالار در دنیا جز در موارد نادری که عموما به بازنگری قانون اساسی مربوط است جایی برای رفراندم در حقوق اساسی خود پیش‌بینی نکرده‌اند. بنابراین نمایش رفراندوم که قبل از انقلاب اسلامی در رژیم پهلوی توسط شاه و حتی دولت مصدق مبنایی برای دست‌درازی به قانون اساسی شد، با بنی‌صدر به دوره جمهوری اسلامی نیز راه یافت. 📚فصلنامه 15 خرداد، دوره سوم، سال نوزدهم، شماره 69 و 70، ص 221-222. 🆔 @Bonyadtarikh