معيار گرايی در برابر غلات
🔺امام صادق (علیه السلام) به ياران و شيعيان خود سفارش مينمود كه در شناخت اهل بيت (علیهم السلام) و معارف دينی، قرآن و سنّت پيامبر را معيار قرار دهند.
هر آنچه با آنها منطبق بود بپذيرند وگرنه رد كنند.
🔺آن حضرت به شيعيان توصيه مينمود كه درباره ائمه غلوّ نكنند و ميفرمود:
هر آنچه را غاليان درباره ما گفته اند واقعيت ندارد و ما آن را قبول نداريم و آنچه را كه از زبان خودمان درباره جايگاه ما شنيديد بپذيريد.
🔺امام صادق (علیه السلام) به منظور طرد افكار غاليان فرمود:
«لعن اللّه من قال فينا ما لا نقوله في انفسنا و لعن اللّه من ازالنا عن العبودية للّه الذي خلقنا و اليه مأبنا و معادنا و بيده نواصينا».[1]
🔺همچنين آن حضرت به شيعيان سفارش كرد در پذيرش احاديث اهل بيت، قرآن و سنّت پيامبر را معيار قرار دهند؛ يعني آن دسته از احاديث را كه موافق قرآن و سنّت است اخذ كنند:
«لا تقبلوا علينا حديثاً الا ما وافق القرآن و السنّة او تجدون معه شاهداً من احاديثنا المتقدمه... ؛[2]
از ما حديثی را نپذيريد، مگر آنكه موافق با كتاب و سنّت باشد يا از ديگر احاديث ما شاهدی بر آن بيابيد. »
🔺توصيه امام (علیه السلام) بدان دليل بود كه غلات، حديث جعل ميكردند.
از اين رو امام صادق (علیه السلام) خطاب به مغيرة بن سعد، يكی از سران غلات فرمود:
«همانا مغيرة بن سعد كه خدايش لعنت كند، احاديث فراوانی در كتب اصحاب پدرم گنجانده (جعل كرده) كه آنها را بيان نكرده است. پس تقوا پيشه سازيد و چيزی را كه مخالف قول خدا و سنّت پيامبر است، نپذيريد. »[3]
🔺هم چنين امام صادق (علیه السلام) به ياران خود توصيه نمود كه در شناخت اصول عقايد و آموزههای دينی، قرآن و سنّت را معيار قرار دهند، زيرا غاليان، عقايد كاذب را ارائه ميدادند و از آن تبليغ مينمودند.
در چنين فضايی بود كه امام با غلات برخورد كرد و خطاب به آنان فرمود: «توبوا الي اللّه فانّهم فسّاق كفّار مشركون؛[4]
به سوی خدا برگرديد، چون شما فاسق، كافر و مشرک هستيد».
🔺و در جای ديگر فرمود:
اينها (غلات) چيزهایی شنيده اند، اما حقيقت آن را درک نكرده اند، چون در شناخت حقايق دينی، نظرهای خود را مبنا قرار داده و به نيروی فكر خود توسل جسته اند،...
علت اين كار، تكذيب رسول خدا و افترا بر او و جرئت بر انجام گناهان است. »[5]
🔺به كارگيری اين شيوه (ارائه معيارها) موفقيت آميز بود، زيرا موجب شد عقايد و افكار غاليان زير سؤال برود.
افزون بر آن، اين شيوه جلوی جعل حديث را نيز گرفت.
مهم تر از همه آنكه باعث گرديد مردم در شناخت ائمه و اصول عقايد كمتر دچار مشكل شوند.
اين همان هدفی بود كه امام در صدد تحقق آن بود.
🔺شيوه مبارزه امام صادق (علیه السلام) با غلوّ و غلات به ما می آموزد كه در شناخت اهل بيت (علیهم السلام) از هرگونه افراط و تفريط پرهيز نموده و اعتدال را رعايت كنيم.
نه آنها را از مقاماتی كه دارند بالاتر ببريم و به مقام خدايی برسانيم و نه مقاماتی را كه در آيات و روايات برای آنها بيان شده انكار كنيم؛
چنانكه امام علی (علیه السلام) فرمود: «هلک فيّ رجلان: محب غال و مبغض قال؛ [6]
درباره من دو كس هلاک شدند: يكی، دوستی كه از حدّم گذراند و ديگری، دشمنی كه از مقامم فرو كشاند.»
🔺ائمه ديگر نيز به شدت با غلوّ مبارزه مينمودند.
علامه مجلسی (ره) حدود هزار روايت را از ائمه در اين باره ذكر كرده است.[7]
🔺عالمان و فقيهان شيعه نيز با غلوّ و غلات برخورد و غاليان را نكوهش ميكردند.
مرحوم شيخ صدوق ميفرمايد: اعتقاد ما درباره غلات اين است كه آنها كافرند و از يهود و نصاری بدترند.[8]
متأسفانه امروزه يكی از آفات و آسيبهای جدّی جامعه ما، غلوّ و غلوّگرايی است كه در قالبهای مختلف ظهور ميكند.
اگر از اين امر جلوگيری نشود، معارف اهل بيت (علیهم السلام) آسيب ميبيند و مردم در شناخت شيعيان واقعی دچار مشكل ميشوند.
افزون بر آن، گسترش فرهنگ غلوّ آثار سوء اعتقادی و سياسی... در دين دارد كه بسيار خطرناک است.
📚[2] بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۲۸۷ - ۲۸۸.
📚[3] همان.
📚[5] حيات فكري و سياسي امامان شيعه، ص ۲۶۳.
📚[6] نهج البلاغه، كلمات قصار، شماره ۱۱۷.
📚[7] بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۳۶۵.
📚[8] الاعتقادات في دين الامامیه، ص ۷۱.
@botshenasi