💡الْمُقَصِّرُ فِي حَقِّكُمْ زَاهِقٌ
از منظر تعریف أبان، استمرار سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیرالمومنین علیه السلام و رسیدن به مقام اصحاب خاص، به رجوع اصحاب به امام بستگی داشت. اهل بیت علیهم السلام می کوشیدند شیعیان را از مشی های عقیدتی معتزلی، مرجئی و... حفظ کنند، ولی همه اینها نمی‌توانست تنها به خواست امام محقق شود، بلکه لازم بود شیعیان شخص امام را به عنوان جانشین رسول الله صلی الله علیه و آله، با اوصاف ویژه بشناسند و به چگونگی زمان و مکان دریافت حدیث توجه کنند. تعریف أبان بن تغلب مباحث جدیدی را در حوزۀ افراط و تفریط سامان می‌داد و به ارزشیابی قابل توجهی در میان پیروان اهل بیت علیهم السلام منجر می‌شد، ولی بر خلاف رویه أخذ به قول معصوم، فضای کوفه تعامل نامتوازنی در حلقۀ درسی برخی اصحاب امامیه همچون اوائل البتریه رقم زد؛ با این همه نباید جریان متأثر اوائل البتریه را لزوماً مقهور اندیشه‌های عقیدتی جاری در کوفه دانست، بلکه در پی گرفتاری های جامعه شیعی در عهد امویان و شرایط دشوار زندگی، این گروه ازشیعیان در منازعه‌های اعتقادی با جریان های غیر شیعی با تنزل دادن مقام امام به ظاهر از ویژگی هایی مانند عصمت و علم خاص امام چشم پوشیده بودند تا به اختلاف ها دامن نزده باشند. اما اشخاصی از میان این گروه تمایل به امامی نشان می‌دادند که در برابر ظلم بنی امیه قیام کند و شاید از همین رو به صلح امام حسن علیه السلام در قبال معاویه اعتراض کردند و امام نیز حفظ جان شیعیان را علت‌این صلح بر شمرد و از مفترض الطاعة بودن خود به نص رسول خدا صلی الله علیه و آله سخن گفت. این سخن امام این احتمال را تقویت می‌کند که راهبرد فکری اشخاص یادشده با تدبیر سیاسی امام بنابر آگاه بودن امام بر امور مسلمانان بیگانه بوده است. بسیاری از اوائل البتریه بر چنین باوری تا قیام زید بن علی استوار بودند. آنچه در اینجا قابل توجه است عقب‌نشینی این گروه‌ها در قیام امام حسین علیه السلام و زید بن علی بود، زیرا آنان قیام را تنها در مسیر برپایی حکومت شیعی می پذیرفتند و با علم به شکست قیام از آن روی گردان می شد ند. از سوی دیگر، وجوب اطاعت از امام هرچند نزد آنان جاری بود،این وجوب اطاعت به معنای مفترض الطاعة بودن به نص پیامبر نبود.
📚نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص١٢.
📚 صدوق، محمد بن علی بن بابویه، علل الشرایع، ج١، ص٣١۶
#تقصیر #مقصره
@BotShenasi