به بهانه روز حمل ونقل
////
تحولات حمل و نقل از سده به خمینی شهر
حمل و نقل و ابزارهای آن در سده تحولاتی را همزمان با نقاط دیگر کشور طی کرده است و از استفاده از چهارپایان به خودروهای عمومی و شخصی متنوع رسیده است. اولین شهر همجواری که مردم منطقه به آن به دلایل مختلف در رفت و آمد بوده و هستند اصفهان میباشد. البته نجفآباد و گز و خورزوق و دولتآباد و حتی تیران هم از جمله مناطقی است که گفتهها و شواهد تاریخی نشان میدهد از دیرباز رفت و آمد به آن مناطق انجام میشد. چهارپایان، درشکه، گاری، دوچرخه، موتور سیکلت، اتوبوس و سواری وسایلی هستند که در سیر تحول وسایط نقلیه دوران خود را داشته اند.
درشکه
در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی چند درشکه برای انتقال مسافر به اصفهان استفاده میشد. اسنادی نشان میدهد برنامه کاری برای آنها در سال 1317 تعیین گردید. در سال 1338 شهرداری سده تبدیل ارابهها را به ماشین جهت عبور و مرور درخواست نمود و این نشان میدهد تعدادی از آنها هنوز تا این سال فعال بودند
گاری
گاریها وسیله عمده حمل کالا قبل از رواج ماشینهای مخصوص حمل بار بودند. گاریها دو و یا چهار چرخ داشتند و توسط افراد یا چهارپایان به حرکت در میآمدند. این وسیله دوچرخ درعقب و دو دسته بلند در جلو داشت که اسب بین این دو دسته بسته میشد. عمده حمل کالا درون و برون شهر توسط گاریها انجام میشد. در نیمه اول قرن چهارده حدودا پانزده گاریچی در شهر به فعالیت مشغول بودند.
دوچرخه
با افزایش دوچرخه سواران در ۲۳ مرداد ۱۳۰۵، نظامنامه دوچرخه سواری در ۲۰ ماده در روزنامههای کثیرالانتشار تهران به چاپ رسید .
در سده نخستین بار دوچرخه به وسیله حاج علیمحمد عسگری به این دیار آمد. با افزایش دوچرخهها در سده، حاج علی دکانی برای تعمیر آن اختصاص داد. دوچرخههای لاری، هرکولس، غزال، سه تفنگه، بیرمنگام، بی اس آ همگی ساخت بریتانیا از دوچرخههای بازار بودند. مرحوم حاج قنبر غفورزاده در محله ورنوسفادران و مرحوم وکیل حسین در محله خوزان پیشکسوتان این حرفه بودند. در دهه 1320 تعداد دوچرخهها در اصفهان و سده افزایش یافت، به گونهای که در سال 1327 حدود 12 هزار دوچرخه در شهر اصفهان شماره شد و در حدود بیست هزار نفر هم گواهینامه دوچرخه داشتند.
موتورسیکلت
انواع موتور سیکلتها از جمله دوچرخههای دارای موتور و موتور گازی به تدریج توسط شهروندان به کار گرفته شدند. موتورهای ایژ و چوپان موتورسیکلتهای پر قدرتی بودند که برای حمل بار، جمع آوری پوست و در مسیرهای طولانی استفاده میشدند.
اتوبوس
در سال 1318 برای فعالیت اتوبوس و حمل و نقل مسافر بین سده و اصفهان مجوز صادر شد و به این ترتیب علاوه بر درشکه اتوبوس از نوع دماغدار و هندلی بین سده و اصفهان فعال شدند و برای آنها ایستگاهی مشخص شد.
در اواخر دهه 1340 شرکت واحد اصفهان خط اتوبوس بین اصفهان و همایون شهر دایر کرد
آذر 1370 سازمان اتوبوسرانی خمینیشهر و حومه با چهار دستگاه بنز 302 در دو خط خمینیشهر اصفهان و خمینیشهر درچه تاسیس گردید. در سال 1381 پایانه قدس جنب سینما فرهنگ افتتاح گردید. در سال 1390 تحول دیگری به وجود آمد و دریافت کرایهها الکترونیکی گردید و بلیطهای کاغذی جای خود را به کارتهای الکترونیکی داد.
خودروی سواری
چند سند مرتبط به دهه 1320 نشان از فعال بودن اتومبیل سواری در خط سده اصفهان از سال 1323 میدهد. از سال 1325 شهرداری وارد موضوع میشود و در سال 1328 ژاندارمری مسوول نظم آنها شد.
در دهه 1330 شورلت مدل 1953 میلادی و سپس مدلهای 54 و 55 توسط مردم خریداری و در مسیر سده به اصفهان و بالعکس به کار گرفته شد. سواریها در فلکه، ایستگاه داشتند و از طریق خیابان امام جنوبی به خیابان امیرکبیر فعلی رفته و از طریق جاده آتشگاه به دروازه دولت میرفتند. مقصد آنها در اصفهان، گاراژ سده در خیابان طالقانی نزدیک چهار راه شمسآبادی فعلی بود
مینی بوس
در دهه 1340 وسیله دیگری به نام مینی بوس
وارد چرخه حمل مسافر شهر گردید. مینی بوسهای که بین همایونشهر و اصفهان در رفت و آمد بودند ایستگاههای مبدا و مقصد متفاوتی با سواریها داشتند و ظرفیت و کرایه آنها فرق میکرد.
ایستگاه عوارضی
پس از تاسیس بلدیه در سده گرفتن عوارض از وسایط حمل و نقل به منبع درآمدی برای شهرداریها تبدیل شد.. به نظر میرسد تا دهه 1340 که دریافت اینگونه عوارض با بخشنامه کشوری لغو گردید، ایستگاههای نواقلی (عوارضی) در مسیرهای برون شهری از جمله در شمال شهر ورودی خیابان ورنوسفادران از سمت میدان آزادی، جاده سده(امیرکبیرفعلی، حدود هرستان، ایستگاه شیرخدا) وجود داشته که از هر اتومبیل یک ریال عوارض دریافت میکردند.
خلاصه شده از کتاب تحولات از سده به خمینی شهر نگارش محمدعلی شاهین
https://eitaa.com/danehnameh