💠 چرا علوم اجتماعی اسلامی؟
💎 متن کامل مباحث مطرح شده در نشست هم اندیشی علم دینی در مشهد؛ بخش اول
🔹 آرمان و هدف همه ما طبيعتاً حركت به سمت بناي جامعه اسلامي و ايجاد تمدن اسلامي است، رابطه متقابل و دوجانبه علم و جامعه و يا نظريه و فرهنگ به تعبير ديگري دستيابي به علوم معطوف به جامعه اسلامي را ضروري می‌کند، درواقع علوم انساني همين نرم‌افزار بناي جامعه‌ی اسلامي است يعني براي بناي جامعه اسلامي چاره‌ای جز احياء يا توليد يا تكميل علوم اجتماعي اسلامي معطوف به جامعه اسلامي نيست.
🔹 گاهی گفته میشود به‌جای بحث در علوم اجتماعي اسلامي ما بياييم به بناي جامعه اسلامي بپردازيم، اين خيلي منطقي نيست چون علوم اجتماعی اسلامی دقیقاً می‌خواهد همين كار را بكند و اين كار را هم نمی‌خواهد یک‌شبه و دفعتاً انجام دهد و يك مجموعه نظرياتي در قالب علوم اجتماعی اسلامی توليد كند كه جامعه به اسلامی تبديل شود بلكه مقدمات بسیاری دارد.
🔹 براي اين جامعه سازي و تغيير علمی جامعه به سمت يك جامعه اسلامی بايد شرايط موجود جامعه و علم در نظر گرفته شود كه متأسفانه در هر دو مورد تا حد زيادی مدرن و تحت تأثیر فضای جهانی مدرنیته هستند و با علم و فرهنگ اسلامی تناسب ندارند، از همین‌جا ضرورت تحول تدريجی و توأمان علم و جامعه مشخص میشود؛ نمی‌شود بگویيم فعلاً علم را كنار بگذاريم جامعه را اسلامی كنيم يا جامعه را كنار بگذاريم علم را اسلامی كنيم.
🔹 بنا بر اين نگاه و رويكرد مسئله محور كه هم واقع‌بینانه و هم آرمان‌گرایانه است، ضرورت زمینه‌سازی برای حركت در جهت تحول علم اجتماعی مدرن و احيای علم اجتماعی اسلامي و به دنبال آن تلاش در جهت بسط اين رويكرد و نتايج آن به جامعه علمی و عمومی مشخص میشود.
🔹 گروه علوم اجتماعی اسلامی در اين فضا و مبتني بر اين ضرورت معرفتي و اجتماعي ایجاد شده و حركت می‌کند. اين گروه در دانشكده علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران در دو رشته فلسفه علوم اجتماعی (در مقطع ارشد) و در رشته جامعه اسلامی مسلمين (در مقطع ارشد و دكتری) فعاليت می‌کند.
🔹 گروه موقعيت منحصربه‌فردی دارد، شايد تنها نمونه و موردی از جريانات مختلف تحول‌خواه در حیطه علوم اجتماعی با گرايش اسلامی باشد كه پايگاه و جايگاهی در ساختار رسمي دانشگاهی آن‌هم در بهترين دانشگاه كشور دارد، ازاین‌جهت هم امتيازات ویژه‌ای دارد و هم اقتضائات و مشكلات خاص.
🔹 انجمن علمی هم يك تشكل دانشجويی است كه از دانشجويان خود گروه تشكيل میشود و در ذيل و كنار گروه حركت می‌کند و البته هويت دانشجويی و فعالیت های متفاوتی نیز دارد.
🔹 درباره اسم گروه كه علوم اجتماعی اسلامی که معمولا مناقشه برانگیز است و اسم رشته‌ها؛ نكات مهمی وجود دارد كه سعی می‌کنم در توضيح ضرورت‌ها و اهداف مطرح كنم.
💠 بخش ضرورت‌ها از دو حيث توضيح داده میشود؛ حيث اول همين دسته‌بندی موجود در گروه است، يعني دو رشته فعال در گروه كه دو روی سكه زمینه‌سازی در جهت احياء و توليد علوم اجتماعی اسلامی است، یعنی این رشته‌ها مدعی توليد تأسیسی و بی مقدمه علوم اجتماعی اسلامی نيستند بلكه زمینه‌ساز حركت به سمت اين هدف هستند.
1⃣ رشته اول دانش اجتماعي مسلمين است. ما معتقديم كه لازم نيست كه در تمام حیطه‌ها و محورها؛ از صفر به توليد و تأسیس علوم اجتماعی اسلامی اقدام کنیم، بلكه در طول تاريخ جهان اسلام يك ميراث معرفتی اجتماعی غنی و مهمی وجود دارد که به دلايلي همچون سيطره علم مدرن در دوران اخير از آن غفلت میشود و نياز به بازخواني دارد. اتفاقاً در اين بازخوانی حتي دانشگاه‌های غير ايرانی خيلي زودتر از ما شروع كردند و نه‌تنها اين كار زود نيست برای كشوری همچون ایران خيلی دير هم انجام‌شده است.
🔹 ادامه دارد...
💠 علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران
💠 @utsaiss