نمایشگاه کتاب و جامعه دوقطبی عقل‌گریز.
حضور دو طیف در بخش عمومی نمایشگاه کتاب امسال پررنگ و محسوس بوده است؛ چه در سمت نشر و فروش و چه در سمت مخاطب و خرید:
یک؛ طیف مولد و مخاطب مشاوره‌های زرد روان‌شناسی با کتاب‌هایی از جنس خودت باش دختر، ملت عشق، پدر پول‌دار و.. با مخاطبانی از طیف سکولار طبقه متوسط به بالا با پوشش‌های باز و بدحجاب و بی‌حجاب در بانوان و پوشش عادی تا نامتعارف در آقایان.
دو؛ طیف مولد و مخاطب محتوای مذهبی مصرفی با کتاب‌هایی از جنس قرآن صورتی، یادت باشد، گریه‌های امپراتور و.. با مخاطبانی از طیف مذهبی طبقه متوسط به بالا با پوشش‌های کامل و چادر در بانوان و پوشش عادی تا خاص مذهبی در آقایان.
این دو طیف علی‌رغم تفاوت‌هایی در پوشش و جهت‌گیری‌های سیاسی اما در سطح مطالعه و اندیشه و احساس و همچنین سطح زندگی و طبقه اقتصادی دارای اشتراکات معناداری هستند. نشانه‌های این تشابه در استقبال برخی روحانیون و مذهبی‌ها از کتاب‌های روان‌شناسی موفقیت و رشد شخصی و همچنین استقبال برخی از بی‌حجاب‌ها از کتاب‌های شعر و رمان مذهبی قابل مشاهده بوده است. در موارد اندکی حضور همزمان و همراه این دو طیف در یک گروه و حتی یک خانواده قابل مشاهده بوده است.
به نظر می‌رسد این دو طیف حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد عرضه‌کنندگان و مخاطبان را شامل می‌شوند و ۲۰ تا ۳۰ درصد باقیمانده شامل طیف متکثر با سلایق مختلف می‌شود؛ از مدرن‌خوانان جدی‌تر جویای معنای زندگی و آزادی سیاسی و حقوق کارگری و فلسفه غرب و.. ، تا مذهبی‌خوانان جدی‌تر جویای معنای زندگی و عدالت اجتماعی و حقوق انسانی و حکمت اسلامی و..؛ از چپ تا راست مدرن و از عدالت‌خواه تا آزادی‌خواه مسلمان و البته گرایش‌های هم ترکیبی و هم البته التقاطی.
حضور بی‌رویه نشرهای مشابه و تکراری دو سویه زرد و مذهبی، و غیبت نشرهای جدی حوزه علوم انسانی و اجتماعی به ویژه با سویه انتقادی و هویت مستقل، نشانه هشدارآمیزی است از خطای راهبردی منطق و مسئولان سیاست‌گذاری فرهنگی اجتماعی جمهوری اسلامی در غفلت از طیف میانه و منتقد و معقول، و استقبال از دو سویه سکولار و مذهبی جامعه.
فضاسازی ویژه در نمایشگاه کتاب امسال ناظر به مسئله فرعی حجاب از جمله با تدارک اتاق و تخته‌های گفت‌وگو، و استقبال و تقابل طرفداران دو طیف مذکور در این زمینه با بحث حول حجاب و پوشش، و عبور گروه‌های متکثر طیف میانه از این نزاع ظاهری و جدال جدلی، به واسطه اشتغال ذهنی و اولویت‌دهی احتمالی به مسائلی همچون نابرابری، آینده ایران، جمهوریت، مهاجرت و..، نشانه و موید نگاه و طیف‌بندی مطرح شده است.
این جهت‌گیری از یک سو منجر به تعمیق شکاف‌های محسوس این دو طیف و تشدید وضعیت دوقطبی جامعه شده و از سوی دیگر منجر به تضعیف طیف معتدل و منتقد میانه از بیرون و البته تقویت و انسجام احتمالی خرده‌جریانات این طیف متکثر از درون می‌شود. نتیجه هر دو پیامد مذکور، به واسطه دوقطبی‌سازی و سطحی‌سازی جامعه، در میان‌مدت و بلندمدت به زیان انقلاب و جمهوری اسلامی خواهد بود.
برخی سلایق خاص مانند تاریخ، گردشگری، رشته‌های تخصصی ورزشی و هنری و.. نیز در نمایشگاه حضور داشته‌اند اما محل بحث متن حاضر نمی‌باشند. همچنین حضور بیش از پیش نشرهای متعلق به مراکز، تشکل‌ها، دانشگاه‌ها و موسسات وابسته به نیروهای نظامی نیز محسوس و مکمل مسیر مقوم جامعه دوقطبی عقل‌گریز است.
کیوان سلیمانی
@edallat