💠 زبانزد خاص و عام 🔹استاد سیدرضا مؤید در زمره شاعرانی است که از دهه‌ پنجاه تا کنون، به عنوان شاعر اهل‌بیت در میان اهل هیأت، مرثیه‌سرایان و ذاکران آل‌الله جایگاهی ویژه داشته است و بسیاری از ابیاتش میان خاص و عام زبانزد شده و در اذهان نقش بسته است. به عنوان نمونه می‌توان به این شعر اشاره کرد که از جمله آثار شاخص و معروف استاد مؤید است. 🔸مرکز ثقل محتوایی این شعر، ردیف آن (نمی‌دهم) است؛ که در حقیقت در هر بیت، حاوی مفهوم یک «نه» بزرگ به همه عناصر غیرمعنوی در زندگی است. با انتخاب این ردیف، مضامینی چون نه گفتن به طواغیت و مفهوم معاوضه نکردن دارایی‌های معنوی با امور دنیوی را به تصویر کشیده است. کارکردِ دیگر این ردیف اثرگذار، خلق فضایی حماسی با چاشنیِ لحن «انکار و طرد» مطالبی است که مقبول طبع و باور شاعر نیست. 🔹جالب توجه این‌که، این فضای حماسی با محوریت «مضمون» ایجاد شده است، نه بازی‌های لفظی و موسیقایی. بنابراین، این شعر می‌تواند در حکم الگویی قابل توجه باشد برای شاعرانی که به دنبال آفرینش فضای حماسی و انقلابی‌اند. برجستگی بیان مضمون‌محور و پیوند آن با حس و حال حماسی و انقلابی از یک سو، و از سوی دیگر زبان ساده و خالی از تکلف شاعر، زمینه‌های ارتباط مخاطب عام و حتی خاص را با شعر فراهم ساخته و در نتیجه مقبولیت شعر را رقم زده است. همچنین، بهره‌گیری از عناصر تاریخی، به غیرمستقیم شدن زبان، تحلیل‌محور شدن و نیز گسترش فضای شعر کمک کرده است. 🔸حضور پررنگ شاعر- که با ضمیر «من» در همه ابیات مشهود است- به معنای نگاه شخصی شاعر نیست بلکه راوی فرهنگ عمومی محبت و معرفت نسبت به اهل‌بیت و به عبارت دیگر، یک باور شیعی است که در قالب یک «من» اجتماعی- فرهنگی ترسیم شده است. با اندک تأملی می‌توان حدس زد، این شعر در دهه سوم عمر شاعر سروده شده است. «سادگی شعر» و امکان «بهره بردن آنی از شعر»، این فرضیه را اثبات می‌کند که شاعران مذهبی در دهه‌های پیشین در پی پاسخ به نیاز عمومی‌ بوده‌اند؛ البته از وظیفه و تعهد خود نیز در ارائه جهان‌بینی و روشن‌گری عموم غافل نبوده‌اند. 🔹این هدف را باید بسیار ارزشمند دانست و اگر امروز، مخاطب از شعر در هیأت لذت بیشتری می‌برد، مرهون همین تلاش سیدرضا مؤید و هم‌نسلان او از جمله محمدعلی مجاهدی، غلام‌رضا سازگار، علی انسانی و محمدجواد غفورزاده است. به‌راستی این شعر اگر شاهکار نیست، چرا به ذهن و زبان عموم مخاطبان راه یافته و ماندگار شده است؟ به نظر می‌رسد راز ماندگاری این شعر و امثال آن را به جز اصل «شعریت» باید در این ویژگی‌ها جست‌و‌جو کرد: سادگی و صمیمیت زبان، تطابق زبان شعر با زبان عامیانه یا استفاده از نشانه‌ها و عناصر ادبی که مخاطب با آن مأنوس است. 🔸این شعر پاسخ به یک نیاز مخاطب است، نه پاسخ به همه نیازهای او؛ و مخاطب به همان اندازه از شعر توقع دارد و آن را پذیرفته است: ابراز محبت و علاقه به محضر اهل‌بیت و مرزبندی میان باورهای شیعی با زبانی عاطفی و شاعرانه. استاد مؤید در برخی آثار خود توانسته است با شناخت نیاز مخاطب در یک برهه تاریخی، به‌خوبی به این نیاز پاسخ دهد؛ یعنی در عین سادگی و طراوت کلام، محتوایی عمیق و شاعرانه مطابق شئون شعر ولایی ارائه کند؛ شعری که عموم آن را به‌راحتی بفهمند و علاوه بر آن، خواص و اهل فن بر ارزش‌های آن صحّه گذارند. 📗 #آینه_بی‌غبار (دفتر سوم، ص۳۰) #تحلیل #الی_الحبیب 🆔 @elalhabib_ir