بسم الله
آیا عملکرد اقتصادی مصدق قابل دفاع است؟
بسیاری دولت مصدق را یک دولت بدون نفت و عالی میدانند، این در حالیست که عملکرد او در این دوره به شدت غیرقابل دفاع است، تراز تجاری مثبت دوران او را میتوان به تراز تجاری مثبت امروز حسن روحانی شبیه دانست؛
۱. نکته اول این است که نمیتوان به صورت معتنی بهی دولتهای تا اواسط سالهای دهه سی را دولتهایی با ویژگی های رانتیر نفتی دانست، حداکثر اتکای نفتی دولت تا ۱۳۳۰ یک سوم است.
۲. دومین نکته در رابطه با دولت مصدق این است که حتی با فرض کاهش درآمدهای نفتی و بحرانی شدن، مالیهی دولت، مصدق راه درستی را پیش نگرفت. دولت او سه اقدام اساسی را در دستور کار قرار میدهد: انتشار اوراق قرضهی ملی[۱]، چاپ پول[۲][۳] و چشم دوختن به کمکهای خارجی دولت آمریکا که کمی پیشتر در سفر مصدق به آمریکا از مکگی معاون وزیر خارجه آمریکا به نمایندگی دولت آمریکا قول وام ۱۲۰۰ میلیون دلاری را دریافت کرده است. مصدق در سفر ۴۵ روزه به آمریکا در طی دوران ۲۸ ماهه نخست وزیریاش به نظر میرسد حساب ویژهای را برای کمکهای خارجی باز کرده است. مصدق تا روزهای آخر نیز به چشم به کمک آمریکا داشت به گونهای که بر اساس تهدید سفیر آمریکا درست یک روز قبل از کودتای ۲۸ مرداد دستور داد مردم خیابانها را ترک کنند. جالب اینجاست که با دستور آیزنهاور در ۱۴ شهریور ۱۳۳۲ و تنها ۱۷ روز پس از سقوط مصدق، ایالت متحده به عنوان کمک فوری، مبلغ ۴۵ میلیون دلار در اختیار دولت فضلالله زاهدی قرار داد.
۳. از لحاظ سیاست ورزی مصدق را میتوان یک قلدر تلقی کرد، حرف نشنوی او حتی جبهه ملی و افراد مظفر بقایی و حسین مکی را آزرد، او میخواست خود جای شاه بنشیند، همین تاثیرات فراوانی بر حوزه اقتصاد داشت، شکست سیاست انتشار اوراق قرضه(حتی با اعلام خبر خرید این اوراق توسط شاه برای تهییج عمومی) را میتوان به حساب همین خودکامگی او دانست. سیاست اقتصادی مصدق نه یک سیاست اقتصادی درونزا و متکی بر افزایش درآمدهای ملی جایگزین نفت که سیاست برونزای کاملا غیرمردمی و ضدنهضت است.
#خرمشهرها_در_پیش_است
@enghelabemostazaafin
[۱] نسخه امروزین این اقدام اوراقهای مختلفی همچون اسناد خزانه اسلامی هستند
[۲] نسخه به روز این اقدام خلق پول در بازار متشکل بین بانکی است
[۳] خاطرات رضا نیازمند در کتاب سیاستگذاری و تکنوکراسی در ایران