حجاب و نمایش «قاطعیت»
آیا تصاویر آمران به معروف در مترو بازدارنده است؟
دکتر ابوالفضل اقبالی مدیر اندیشکده زوج
✳️ این روزها شاهد انتشار تصاویر صفوف در هم پیوسته و ازدحام بانوان آمر به معروف در ایستگاههای مترو هستیم که در شبکههای اجتماعی واکنشهای مختلفی را در برداشته است. صرف نظر از واکنشهای اینستاگرامی و توئیتری به این تصاویر، پرسش اصلی این است که آیا این اقدامات در حال حاضر در تحقق اهداف مدنظر طراحان کارآمد و موثر هستند یا خیر؟ هدف اصلی طراحان از اینگونه اقدامات، «نمایش قاطعیت» نظام در برخورد با بیحجابی است.
✳️ این قبیل کارها قرار است به جامعه و علیالخصوص بانوان بیحجاب یادآوری کند که نظام از موضوع حجاب کوتاه نیامده است. امری که نگارنده این سطور از همان روزهای ابتدای فتنه ززآ در جلسات مختلف بر ضرورت ارسال این سیگنال به جامعه به صورت کاملا مقتدرانه تاکید داشتم. اما در حال حاضر معتقدم که این اقدامات نه تنها چنین سیگنالی را ارسال نمیکند بلکه کاملا نشانگر استیصال، دستپاچگی و ناهماهنگی در بدنه حکمرانی در مواجهه با مساله حجاب است.
✳️ برای توضیح علت ادعای خود لازم است کمی درباره مختصات وضع کنونی ما در موضوع حجاب حرف بزنم. ما امروز در چنین شرایطی به لحاظ نسبت حکمرانی و حجاب قرار داریم: بیش از یکسال از آغاز مبارزه علنی عده قلیلی با حجاب به عنوان یکی از ارزشهای اجتماعی مسلط جامعه و قوانین کشور میگذرد و نه تنها اقدام هماهنگ و قاطعی از سوی حاکمیت در مواجهه با این مساله رخ نداده بلکه حتی یک صدای واحد نیز از ارکان حکمرانی ما در این زمینه به گوش نرسید.
✳️ پس از مصاحبه قاطعانه فرمانده محترم فراجا سردار رادان که گفت از شنبه برخورد جدی با بیحجابی در دستور کار قرار خواهد گرفت، اوضاع داشت به سمت خوبی حرکت میکرد و جامعه از این مصاحبه سیگنال قاطعیت را دریافت کرده بود و ما نتیجه را در بررسیهای میدان میدیدیم اما به هر دلیلی بدنه حاکمیت پشت این تصمیم فرمانده پلیس را خالی کرد و در عمل هیچ اتفاق مستمر و موثری در خیابان رخ نداد و دوباره وضعیت به قبل از مصاحبه رادان و حتی وخیمتر از آن برگشت.
✳️ در ماجرای لایحه عفاف و حجاب هم که واقعا میتوانست مظهر و مصداق اراده قاطع حاکمیت در برخورد با بدحجابانِ مبارز قلمداد شود، چنان شلختگی و تشویش آشکاری در گفتمان رسمی بروز یافت که تنها پیامدش تثبیت این ذهنیت در جامعه بود که «دیگر کسی متعرض بیحجابان نخواهد شد»!جالب است که در این ماجرا، حتی جریان اپوزیسیون با مشاهده صفبندی درون حاکمیت و بدنه حزباللهی، دیگر نیازی به پرداختن به لایحه و تخریب آن نمیدید و حجم اندک مواجهه رسانههای معاند و مخالف به این مساله به شدت محسوس بود.
✳️ چه خوشمان بیاید چه نیاید امروز ذهنیت جامعه نسبت به حجاب این است که حاکمیت در برخورد با بیحجابی منفعل و ناتوان است و دیگر به جز برخی مانورها و برنامههای نمایشی و موقت، اقدام بنیادینی در این زمینه انجام نخواهد داد. نظرسنجیهای جدید هم حاکی از وجود چنین ذهنیتی در جامعه هستند. در چنین شرایطی من معتقدم تصاویر مخابره شده از آمران به معروف در مترو نه تنها نمایش اقتدار و قاطعیت نظام در برخورد با بیحجابی نیست بلکه حتی بر وجود تشویش در حکمرانی دلالت دارد.
✳️ آقایان مسئول و تصمیمساز محترم! من از معدود مدافعان «نمایش اقتدار و قاطعیت در خیابان» آن هم در بحبوحه فتنه سال گذشته بودم و اکنون هم از تصمیمِ کلان، هماهنگ و قاطع نظام درباره حجاب تمام قد دفاع میکنم و معتقدم در حال حاضر نه تنها فرصت ما برای مدیریت غائله کشف حجاب سوخت نرفته بلکه حتی تحقیقات میدانی را به سمت همراهیِ بیشتر مردم نسبت به برخورد با بیحجابی ارزیابی میکنم. به جای این اقداماتِ غیرموثر و غیرواقعی، لایحه را دریابید.
✳️ به صورت خاص درباره ماهیت این اقدامات نیز معتقدم این میزانسن و نحوه چیدمان صحنه به شدت منفعلانه و ناشی از ترس و دلهره است. حضور ساماندهی شده و تیمی آمران به معروف به همراه تعدادی فرد دوربین به دست با پشتیبانی گارد نیروی انتظامی، بیش از هر چیزی نشانه اقلیتبودگی گفتمان حجاب و امر به معروف است تا هژمونی و چیرهگی این گفتمان. این جایابی از اساس مورد خدشه و در راستای تضعیف نهادِ امر به معروف است.
✳️ در پایان مجددا تاکید میکنم مخالفت من با این اقدامات در مترو نه ناشی از جو فضای مجازی و شبکههای اجتماعی است و نه تغییر در مواضع و رویکردهای من تلقی میشود. صرفا تذکری ناظر به دلالتهای این اقدام در ساحت بینالاذهانی مردم در وضعیت کنونی بود و اگر ما در شرایط پسا اجرای لایحه بودیم قطعا موضع من با این اقدامات(به شرط اجرای هوشمندانهتر) بسیار همراه بود.
لینک کانال جنسیت و عدالت(دکتر ابوالفضل اقبالی)
https://eitaa.com/eqbali62