#یادداشت_تحلیلی الزامات ایرانِ پیشرفتۀ سایبری-فیزیکی (بخش اول) ✍ عزیز نجف پور آقابیگلو دبیر شورای فضای مجازی و رییس واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی از سال 1372 که اینترنت وارد ایران شد تا زمان صدور اولین بسته سیاستِ کلان کشور، حدود 5سال فاصله را شاهدیم و متعاقبا حدود 13 سال طول می‌کشد که فهمی ذوابعاد و جامع از فضای مجازی شکل بگیرد که در نهایت منجر به ایجاد شورای عالی فضای مجازی در سال 1390می‌شود. امروز بعد از 11سال از فعالیت شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی و درک توفیقات و ناکامی‌های کشور در حکمرانی/سیاستگذاری و مدیریت فضای مجازی و مناسب کردن آن برای زیست مجازی جامعه ایرانی، موارد ذیل باید مورد توجه قرار گیرد: 1⃣ فضای مجازی امروز دیگر فناوری صرف ارتباطی نیست بلکه یک زیست بوم اجتماعی-فناورانه است و فناوری اطلاعات و ارتباطات با سایر فناوری ها تفاوت ذاتی دارد چرا که فناوری‌ای “فضاساز” است و طبعا سیاستگذاری و مدیریت آن نیازمند دانش ذوابعاد اجتماعی-فناورانه است. مسامحتا و برای تقریب ذهن اینکه فضای مجازی "فناوریه الحدوث و اجتماعیه البقاء" است. (پینوشت۱) 2⃣ فضای مجازی به عنوان ترجمه نادقیق از عبارت cyberspace، ماهیت و کارکردی متفاوت از آن فهم ابزاری و عمدتا تفریحی(fun) و خدماتی مرسوم در جامعه دارد. سایبرنتیک در معنای واقعی خودش به معنای سکانداری و فرمانروایی و به عبارت دقیق‌تر، حکمرانی است. غایت و کارکرد فضای سایبر، حکمرانی است و با توجه به رشد فزاینده آن در جامعه ایرانی به تبع روند جهانی، فضای سایبر نه تنها یکی از حوزه های راهبردی توسعه و پیشرفت، بلکه بازو، بستر و پیشران توسعه و پیشرفت است. برای همین هم کشورهای پیشرو، چشم اندازِ پیشرفت و توسعه خود را سایبری-فیزیکی تعریف کرده و سیاست و برنامه-های ملی وصول بدین مهم را تدوین و تقسیم کار کرده‌اند. جامعه پنج(society5) ژاپن، صنعت چهار (industry4) اتحادیه اروپا، اینترنت پلاس چین و ... نمونه‌هایی از این طرح کلان برای آینده نزدیکِ سایبری فیزیکی شان است. 3⃣ بیانیه گام دوم رهبر انقلاب، دکترینِ کلان تداوم انقلاب اسلامی و سیاست‌های کلان نظام جمهوری اسلامی در مسیر پیشرفت است. با توضیحاتی که ارایه شد برنامه کلان جمهوری اسلامی در حوزه فضای مجازی (cyberspace) به عنوان حداقل یکی از حوزه های راهبردی توسعه و پیشرفت، و فراتر از آن به عنوان پیشرانِ توسعه و پیشرفت، در دنیایی که سایبری-فیزیکی شده و روز به روز بر شدت آن افزوده می‌شود، محل تامل و تدبیر جدی است. حواسمان باشد که به همان میزان که آمریکا در فضای فیزیکی رو به افول است، در فضای مجازی در حال توسعه و افزایش سلطه خود است. پرسش اینجاست که در دنیایی که سرتاسر مجازی شده، برنامه توسعه و پیشرفت ما در کنار سلطه مجازی غرب چیست؟ این پرسشی است که شورای عالی فضای مجازی کشور باید بدان پاسخی روشن در دو سطح نظری و راهبردی بدهد. 4⃣ قدرت گرفتن بخش خصوصی و عمومی در همه عرصه‌های فضای مجازی اعم از زیرساخت، سرویس، محتوا و ... ضرورت استفاده از ادبیات حکمرانی (governanace) به جای حکومت (government) را گوشزد می‌کند. در ساده ترین توضیح، گوهر تفاوت ادبیات حکمرانی و حکومت‌داری، در مشارکت افراد خارج از حکومت در تعیین منبع مشروعیت اعمال سلطه (sovernty) و در فرآیند سیاستگذاری و اجرا است و با این منظر، شکل‌گیری انقلاب اسلامی و تثبیت و اداره نظام جمهوری اسلامی در دهه اول انقلاب، تجلی بالای ادبیات حکمرانی در مدیریت کشور است. مشارکت حداکثری مردم در شکل‌گیری نظام و اداره کشور، مثلا در تجربیاتی چون جهاد سازندگی و سپاه پاسداران و ... شواهدی بر این مدعاست. از سوی دیگر ادبیات و الگوی "حکمرانی خوب" ( good governance) به عنوان یکی از الگوهای حکمرانی، خصوصا بعد از توسعه فضای مجازی در کشور شدیدا مورد توجه قرار گرفته و عموما هم به اشتباه به عنوان "تنها" الگوی حکمرانی شناخته شده است و مهندسان فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی این الگو را پیشفرض گرفته و بر اساس آن اقدام به تحلیل و تجویز و اقدام می‌کنند. در حالی که حکمرانی خوب ادامه سیاستهای اجماع واشنگتنی و پساواشنگتنی بانک جهانی برای توسعه( البته توسعه با حفظ سلطه غرب) کشورهای جهان سوم است. حکمرانی خوب علیرغم اصلاحاتی که در سیاست ها و اقدامات داخل کشور ایجاد میکند باعث باز شدن سلطه سایر کشورها بر امورات داخلی ما می شود... اینها مواردی است که در تور رصد علوم مهندسی در نمی‌آید. طبعا طراحی نظریه، الگو و سازوکار مشارکت بخش خصوصی و عمومی در حکمرانی فضای مجازی کشور بدون اینکه فرصتی برای دست‌اندازی بیگانگان در امورات داخلی ما شود و همچنین بخش خصوصی دست ساخته جایگزین بخش مردمی و بخش خصوصی واقعی نشود، یکی از اولویت‌های امروز ماست. منبع: @a_najafpour 🌐 Famp.ir 🆔 @fampir