از زمستان 66 تا زمستان 98
"توجّه! توجّه! علامتی که هم‌اکنون می‌شنوید اعلام خطر یا وضعیّت قرمز است و معنی و مفهوم آن این است که حملۀ هوایی انجام خواهد شد. محلّ کار خود را ترک و به پناهگاه بروید!"
این جملات و آژیر اضطراب‌آفرین بعد از آن موسیقی آشنای بسیاری از مردم ایران در سال‌های جنگ، به‌جز مناطق جنگی بود. این آژیر در این مناطق که زیر بمباران و گلوله‌باران روزانه قرار داشت، یک یا چندین‌بار، آن‌هم در آغاز جنگ، نواخته شد و وضعیّت قرمز در این شهرها هشت‌سال، تا پایان جنگ، تداوم داشت. طبعاً مردم و رزمندگان این شهرها تا حدود زیادی به شرایط جنگی عادت کرده بودند و کمتر در شرایط بمباران دچار هراس می‌شدند، امّا پخش این آژیر در زمستان سال 66 برای مردم تهران که گوششان با این موسیقی کمتر آشنا بود، سخت دلهره‌آور بود.
در دوران موشکباران پنجاه‌روزۀ تهران حدود 135 موشک دوربرد با تخریب متوسّط به تهران اصابت کرد و خرابی‌ها و تلفاتی هم داشت.
موشکباران شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با بحران فعلی کرونا داشت:
مدارس در آن سال، مثل حالا، تق و لق شدند و دانشگاه‌ها نیم‌سالی را که به "ترم موشکی" معروف شد گذراندند؛
ترس و وحشت بر مردمی که عادت به این اوضاع و احوال نداشتند، حاکم شد و الحقّ وحشت آن زمان به دلایل روانی بیشتر از امروز بود. طبعاً تخریب و کشتار موشک‌ها از لحاظ نظامی چندان زیاد نبود و هر موشک به فرض اصابت صحیح تنها چند نقطه از چندمیلیون نقطه را می‌توانست هدف بگیرد؛ امّا فضای خوف اجازۀ محاسباتی از این دست را به مردم نمی‌داد. هدف صدّام هم از این کار فقط جنگ روانی و به ستوه‌آوردن مردم و تأثیر بر تصمیم‌گیری‌های مسئولان وقت بود.
در آژیر وضعیّت قرمز از مردم خواسته می‌شد که به پناهگاه بروند و امروز از مردم می‌خواهند که برای در امان‌بودن در خانه‌هایشان پناه بگیرند.
بسیاری از مردم، خصوصاً مرفّه‌ترها در آن سال تهران را به سوی شهرهایی در شمال و شرق ترک کردند و بحران‌هایی را در شهرهای دیگر آفریدند؛ مثل امروز که عدّه‌ای با وجود نهی شدید همین کار را انجام می‌دهند!
موشک‌باری صدّام پازلی بود که ستون پنجم داخل و خارج آن را تکمیل می‌کرد. رادیوی بی بی سی در آن زمان، مثل امروز که اخبار کرونای ایران را در صدر اخبار جهان قرار داده، وظیفه داشت که جزئیّات حمله‌های صدّام را با آب‌وتاب فراوان بیان و حتّی توجیه کند و صدّام را صلح‌طلبی جلوه دهد که برای رسیدن به آشتی به موشکباران بی‌گناهان و تهدید به حملۀ شیمیایی به شهرها دست زده است!
و تفاوت‌ها و مشابهت‌های دیگر.
زمستان 66 گذشت و صدّام به گور رفت. زمستان 98 هم با همۀ دشواری خواهد گذشت و روسیاهی برای زغال های داخلی و خارجی خواهد ماند.
محمّدرضا ترکی
@faslefaaseleh