چنین زیند بزرگان
نجف دریابندری آبادانی بود و در فضای انگلیسیزدۀ ولایت ما انگلیسی یادگرفته بود ما یک معلّم سیاهپوست هم داشتیم که این زبان را وقتی در کشتی کارگری و جاشویی میکرد از مسترهای انگلیسیها یاد گرفته بود. انگلیسیدانی این نسل به همین دلیل خیلی زیرپوستی و عمیق بود.
میراث دیگر شهر صنعتی و کارگری آبادان برای این همشهری ما آشنایی با جریانات چپ و حزب توده بود. آشنایی با حزب توده زندگی نجف را عمیقاً تحت تأثیر قرار داد و بعد از 28مرداد او را به زندان انداخت. گرایش به چپ سرنوشت نسل آرمانخواه آن روزگار بود. باتلاق حزب توده در آن سالها بسیاری را بلعید و در خود فروبرد، امّا عدّهای هم بودند که مثل ابتهاج و دریابندری سیلی روزگار آنان را به خود آورد و، علیرغم میل باطنی و دلبستگیها و عادات ذهنی، به کمک تختهپارهای از واقعییّات ملموس به سوی افقهای بازتری بهدور از سلطۀ تفکّر حزبی کشاند.
"چنین کنند بزرگان" از دلنشینترین آثار دریابندری و از آن ترجمههایی است که نقش مترجم از مولّف در آنها بیشتر است و ما بخواهیم یا نخواهیم باید آن را به جای نویسندۀ کمترشناختهشدهاش به پای مترجم آن و نگاه رندانهاش بنویسیم. دریابندری با همین یک اثر توانسته است خودش را در کنار دهخدا به عنوان یکی از بزرگترین طنزنویسان زبان فارسی تثبیت کند.
محمّدرضا ترکی
@faslefaaseleh