📌صبر و تصبّر
«تصبّر» یعنی خود را به صبر عادت دادن.
حضرت علی(ع) در وصیّت خود به فرزندش امام حسن(ع) میفرماید: «وَ أَشْعِرْهُ بِالصَّبْرِ»، «لباس صبر بر قلب بپوشان».
در اینجا منظور این است که صبر، همانند لباس زیر به قلب میچسبد و با متن و حاق قلب تماس پیدا میکند. این نوع لباس که در قلب تأثیر دارد، حالتی را در قلب بوجود میآورد که او را از جزع و بیتابی رها میسازد.
ناگفته نماند که تصبر با صبوری تفاوت دارد، چرا که گاهی انسان در ظاهر اظهار بیتابی نمیکند ولی در واقع همانند انسانهای مضطرب، در عمق جانش بیقرار است. امّا وضعیت مطلوب آن است که حالت آرامش از ظاهر به عمق قلب سرایت کند. در این صورت است که انسان موفق خواهد بود.
البتّه این هرگز به معنای آن نیست که انسان زندگی بیدغدغهای داشته باشد، چرا که زندگی دنیا با سختیها عجین است؛ {لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَد}
«و البته آدمی را در سختی و رنج آفریدیم». تصبر در یادگیری علوم دینی نیز در همین راستاست.
علی(ع) بعد از توصیه به تفقّه در دین، میفرمایند: «عَوِّد نَفْسِکَ التصبر علی المکروه، و نعم الخُلْقُ التَّصَبُّرُ فی الحَقّ» «نفست را به شکیبایی بر نامطلوب عادت بده و چه نیکو خویی است شکیبا بودن در راه حق»البته باید توجه داشت که این امر (تصبّر) باید به تدریج بوجود آید، آن گونه که قرآن کریم میفرماید: {إِنَّ مَعَ الْعسر یسراً}؛ «همانا به همراه هر سختی، آسانی است»