💠 #حکمت_مشاء 💠 #استاد_کردفیروزجائی 💢بخش 0️⃣2️⃣ 🌐 اعتبارات سه گانه ماهیت 🔺 افلاطون معتقد بود ماهیت اشیاء به نحو مجرد از ماده و عوارض مادی و ثابت و بدون تغییر در خارج از عالم ماده وجود دارد. ارسطو و ارسطوئیان بر آن بودند که ماهیت در ضمن افراد در خارج وجود دارد و وجود جداگانه ندارد. ابن سینا برای آنکه به این پرسش پاسخ دهد که: ماهیت به وجود افراد در خارج موجود است یا به وجودی جدا از وجود افراد؟ شکل های گوناگون ملاحظه و توجه به ماهیت را مطرح، و احکام و لوازم هر یک را بیان می کند. 🔺 او پس از آنکه معنای کلی و جزئی را توضیح داده، میان ذاتی که موصوف کلیت است و وصف کلیت که عارض بر ذات می شود، تفکیک کرده است، سخن را به ذات و ماهیتی که متصف به کلیت می شود محدود و سه اعتبار برای آن مطرح می کند. اعتبارات ماهیت عبارت اند از: لابشرط، بشرط لا و بشرط شیء. 🔘 اعتبار لابشرط ماهیت 🔺 فقط به خود ماهیت توجه شود و هیچ امری که داخل در ماهیت نیست، مورد توجه قرار نگیرد. هر ماهیتی یا موجود است یا معدوم، یا واحد است یا کثیر، یا بالقوه است یا بالفعل و همین طور صفات مختلف دیگری می تواند داشته باشد، ولی هیچ یک از این امور متقابل جزء ذات ماهیت نیستند. مثلاً ماهیت انسان متشکل از حیوانیت و ناطقیت است، اما اینکه این ماهیت کلی است، نوع است و ... خارج از ذاتیات آن و از عوارض به شمار می آید. در اعتبار لابشرط عوارض ماهیت، نه نفی می شوند و نه افزوده می شوند. 🔺 ابن سینا تصریح کرده است حتی طرفین نقیض نیز خارج از ذات ماهیت اند؛ گرچه در مقام اتصاف خارجیِ ماهیت به یکی از دو طرف نقیض، به ناچار یکی از آن دو بر آن حمل خواهد شد. 🔘 اعتبار بشرط شیء 🔺 ماهیت را به شرط وجود یک یا چند عارض از عوارض ماهیت در نظر بگیریم. به ماهیت بشرط شیء، ماهیت مخلوطه نیز گفته می شود. 🔘 ماهیت بشرط لا 🔺 ماهیت بشرط لا، ماهیت بدون عوارض است؛ یعنی هنگامی که ماهیت را با عوارضی می سنجیم که بر آن در خارج عارض می شوند، آنها را از ماهیت نفی کنیم. به ماهیت بشرط لا، ماهیت مجرّده نیز گفته می شود. 🔺 اعتبار بشرط شیء اعتبار همیشگی است؛ یعنی ماهیت در بدو امر و معمولاً همراه با عوارض ملاحظه می شود، ولی دو اعتبار دیگر، اعتباراتی است که همراه با تأمل و معمّل عقلانی و پس از دقت نظر فلسفی مطرح می گردد. 🔘 اعتبارات سه گانه، تنها ملاحظه انسان به ماهیت است 🔺 با توضیحات گذشته روشن شد که اعتبارات سه گانه ماهیت، چیزی جز نگاه های انسان به ماهیت و ملاحظات او نیست. این اعتبار انسان در خصوص ماهیت است که سه قسم است نه خود ماهیت. خود ماهیت امر واحدی بیش نیست. 🔺 ماهیت مخلوطه، ماهیت مجرده و ماهیت من حیث هی هی امور تمایز نفس الامری نیستند. آنچه واقعاً به نحو متمایز وجود دارد، ماهیت مخلوطه (در خارج از ذهن) و ماهیت مجرده (در ذهن) است و این دو، دو قسم ماهیت نیستند، بلکه دو گونه وجود ماهیت اند. 📚 منبع: کتاب حکمت مشاء ص 112_115 —---— 🇮🇷 مؤسسه فرهنگ و تمدن توحیدی 🔗http://eitaa.com/joinchat/1134034961Cd9295a37ac