💠 #حکمت_مشاء 💠 #استاد_کردفیروزجائی 💢بخش 7️⃣2️⃣ 🌐 جوهر و عرض 🔘 موجود بالذات و موجود بالعرض 🔺 مشائیان، جوهر و اعراض را از اقسام موجود بالذات دانسته اند. محمولاتی که بر موضوعات حمل می شوند، بر دو قسم اند: 1. محمولی که مصداق محمول ذات موضوع باشد؛ مانند «زید انسان است». 2. مصداق محمول ذات موضوع و وجود فی نفسه آن نیست؛ مانند «انسان سفید است». مصداق حقیقی سفید، ذات انسان نیست. گرچه سفید بر انسان صدق می کند. 🔺 به قسم اول «موجود بالذات» و به قسم دوم «موجود بالعرض» گفته می شود. محمولی که عرضی موضوع است، موجود بالعرض و محمولی که ذاتی موضوع است، موجود بالذات نامیده می شود. 🔺موجود بالذات آن دسته از اموری است که ذاتیات اشیاء و حقیقت آنها را بیان می کند. اما آنچه حقیقت اشیاء را بیان می کند، همان ماهیت و چیستی است و بدین ترتیب، موجود بالذات همان ماهیت است. 🔘 تقسیم موجود بالذات به جوهر و عرض 🔺 جوهر آن ماهیتی است که وجود آن در خارج وجود در موضوع نیست و عرض آن ماهیتی است که وجودش در خارج وجود در موضوع است. منظور از موضوع، چیزی است که خود فی نفسه قوام و تحصل بالفعل داشته باشد. موضوع عرض از عرض بی نیاز است. 🔺 موضوع که عرضی در آن تحقق پیدا می کند، ممکن است وجود آن وجود در موضوع باشد؛ یعنی خود یک عرض باشد، و ممکن است وجود در موضوع نباشد؛ یعنی جوهر باشد. اگر موضوع عرض، جوهر باشد، پس قوام آن عرض به جوهر است و اگر عرض باشد، سرانجام به جوهر می انجامد؛ زیرا در غیر این صورت، سلسله نامتناهی عرض خواهیم داشت که محال است. 🔺 هر عرض به طور مستقیم یا غیر مستقیم متوقف بر جوهر است و اگر کسی وجود جوهر را انکار کند، ناخودآگاه همه اعراض را جوهر دانسته است. 🔺 محال است شیء واحد، هم جوهر باشد و هم عرض؛ چون لازمه آن اجتماع نقیضین است. 🔘 اقسام جوهر 🔺 جوهر بر اساس یک تقسیم سه قسم شده است: جوهر نخستین، جوهر دومین و جوهر سومین. جوهر نخستین، همان افراد و اشخاصی اند که در خارج وجود دارند. جوهر دومین معانی کلی نوعی اند؛ مانند انسان و اسب. جوهر سومین، معنای کلی جنسی اند که بر انواع صدق می کنند؛ مانند حیوان که بر انواعی مانند انسان و اسب صدق می کند. 🔺 جوهر نخستین در جوهر بودن بر دو قسم دیگر اولویت دارد؛ اگرچه بر آن تقدم ندارد. 🔺 از مهم ترین خواص جوهر آن است که وجود آن در خارج وجود لا فی الموضوع است و افراد خارجی، یعنی جواهر نخستین، این خاصیت را بالفعل دارند، از این رو جوهریت آنها اولی است. 🔘 تقسیم دیگر جوهر 🔺 جوهر پنج قسم شده است: جسم، صورت، ماده، عقل و نفس. هر جوهری یا جسم است یا جسم نیست. اگر جسم نباشد یا جزء جسم است یا خارج و مفارق از جسم. اگر جزء جسم باشد، یا جزئی است که جسم با آن جزء فعلیت می یابد (صورت) یا آن جزئی است که جسم با آن جزء بالقوّه است (ماده). اگر مفارق با جسم باشد، یا علاقه تصرف در جسم یا تحرک آن جسم را دارد (نفس) یا حتی چنین تعلقی نیز به جسم ندارد و از هر جهتی مبرّا از جسم است (عقل). 📚 منبع: کتاب حکمت مشاء ص 139_142 —---— 🇮🇷 مؤسسه فرهنگ و تمدن توحیدی 🔗http://eitaa.com/joinchat/1134034961Cd9295a37ac