📝#فقه_نظام_اقتصادی_اسلام
🔘 #خلاصه
🔘#جلسه_هشتم
📜چهار روش در کشف نظام اقتصادی وجود دارد: 1. روش امضا 2. روش اکتشاف 3. روش تکوین 4. روش ترکیب
☑️تفاوت روش ها ناشی از تفاوت در تلقی محقق درباره نظام اقتصادی اسلام است.
🔷روش امضا
🔹بنابراین تلقی، نظام اقتصادی اسلام همان نظام اقتصادی دنیا است اگر مغایرتش با مبانی اسلامی احراز نشود. روش کشف چنین نظامی امضاء است.
🔹اینها معتقدند یک ثابتاتی داریم مانند حرمت ربا و حرمت اسراف، در کنار اینها نظام اقتصادی که عرف عقلای عالم از آن استفاده می کنند، را با دستگاه فقه تحلیل می کنیم اگر مغایر با مبانی اسلامی نبود، مورد امضا و تایید است و آن نظام اقتصادی اسلام است.
❗️اشکالات روش امضا
▫️در این روش ما کلا با مبانی، هدف، نوع مالکیت، اصل رفتاری بخش خصوصی و... کاری نداریم و فقط رفتارها و روابط را تحلیل فقهی می کنیم.
▫️انواع رفتارها و روابط دائما توسط نهادهایی مانند بانک در حال ایجاد شدن هستند، ما باید تک تک این رفتارها را بدون لحاظ عقبه و آثار و تحولات ماهیتی بررسی کنیم.
🌑بعضی می گویند ما بیش از روش امضا نیاز نداریم و موظف نیستیم.
🌕پاسخ این است که نیاز نداریم یعنی چه؟ یعنی کشف نظام اقتصادی اسلام از روش های دیگر معقول نیست؟ یا مشروع نیست؟ یا ممکن نیست؟
🌕اگر معقول نیست، چطور کافر و یهودی یک پیکره را کشف کردند و شما پذیرفتید و تحلیل فقهی کردید. چرا یک فقیه و اقتصاد دان بر اساس مبانی اسلام نباید استخراج کند و آن را در اختیار دستگاه فقه شما بگذارد؟!
🌕اگر مشروع نیست چطور کشفیات غیر مسلمانان مشروع است؟!
🌕اگر ممکن نیست، ادل الدلیل علی امکان شیء وقوعه. ما استخراج می کنیم و تحویل می دهیم.
🔶روش اکتشاف؛ حرکت از روبنا به زیربنا، روش شهید صدر
🔸ایشان می فرماید مذهب اقتصادی اصول و قواعد اساسی است برای رسیدن به عدالت و اهداف اقتصادی. منظور ایشان از اصول و قواعد اصلی مانند آزادی اقتصادی، اصل توزیع عادلانه ثروت، اصل مالکیت مختلط، اصل بهره مندی کار و سرمایه از محصول تولیدی و اصولی از این قبیل را به صورت مجموعه ای از قواعد به عنوان مذهب و نظام اقتصادی اسلام معرفی می کند.
🔸خودشان تصریح دارند که اساس این است که ما از زیربنا به سمت قواعد و اصول بیاییم، ولی ما به دلایلی که ایشان می آورد، احکام فقهی رفتارها و روابط اقتصادی را داریم و تمام این رفتارها و روابط را در حوزه‌های تولید، توزیع، مصرف، احکامش را استخراج کردیم، می توانیم این قواعد اساسی را کشف بکنیم
🔸مقصودشان از زیر بنا، مبانی و مفاهیم اساسی اسلامی مثل مبانی هستی شناختی، خداشناسی، جهان شناسی، اصالت فرد و جمع و... است. که به آن مذهب و مکتب اقتصادی می گویند.
🔸مقصود ایشان از روبنا، احکام فقهی انواع رفتارها و روابط هدفمند که در حوزه ی تولید، توزیع و مصرف هست.
◾️روش تکوین؛ حرکت از زیربنا به روبنا؛ روش اآیت الله شاه آبادی
▪️ایشان اساس و پیکره نهادهای اقتصادی را بررسی می کند. در واقع از سطح دوم موضوع شناسی تحلیل می کند.
▪️ریشه مشکلات را نهادهایی مانند بانک می داند و کل ماهیت را کنار می گذارد. و تحلیل می کند که اینها بر اساس مبنای سکولار انسان شناختی، مبتنی بر شرک و دور از منابع اسلامی است.
▪️ایشان با اساس قرار دادن حرکت توحیدی، ساختار و اصول طراحی می کند، سیاسی ارائه می دهد و حتی نهاد و ساختار اقتصادی طراحی می کند.
▪️البته حجیت این را بحث می کنیم چرا که اگر ما نتوانیم حجیت این ساختار را اثبات کنیم، نمی توانیم آن را به شرع نسبت بدهیم.
◽️روش ترکیب
▫️تلقی ما از نظام اقتصادی در جلسات قبل روشن شد. مجموعه ی معارف از مبانی، اهداف، اصول، ساختارها و نهادها که این مجموعه ی معارف سازگار با هم برای رسیدن به اهداف اقتصادی اسلام باشد.
▫️بر اساس این تلقی، معتقدیم روش امضا در باب عقود و معاملات قابل استفاده است و این روش را می پذیریم اما برای کشف نظام و ساختارها مناسب نیست.
▫️روش تکوین هم روشی اساسی و مهم است.
▫️اما روش اکتشاف مشکلات فقهی و اصولی دارد و منتهی به قیاس و استحسان و مصالح مرسله و... می شود. این روش را فقط در شرایط اضطرار می پذیریم.
▫️ معتقدیم باب علم و علمی منسد نیست و از روش ترکیب می توانیم این ساختارها را به دست بیاوریم
📗نظام اقتصادی یکی از زیرمجموعه های نظام اجتماعی اسلام است. برای نظام اجتماعی اهدافی برشمرده اند از جمله حیات طیبه که اهداف نظام اقتصادی اسلام هم این هدف را دنبال می کنند.
📊هدف عالی نظام اقتصادی اسلام: تامین رفاه عموم مردم (حد کفاف برای همه افراد در حکومت اسلامی).
📊این هدف توسط سه هدف میانی عدالت، امنیت و رشد اقتصادی پیگیری می شود. و برای آنها یک سری اهداف عملیاتی نیز تعریف می شود.
🔵 تهیه پست: #سیدمرتضی_شرافت
📌موسسه فرهنگ و تمدن توحیدی
http://eitaa.com/joinchat/1134034961Cd9295a37ac