#آیه_ی_روز :
وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا
کهف - ٤٩
و كارنامه‌ها را در ميان گذارند، آن‌گاه مجرمان را از آنچه در آن است هراسان بيني، و گويند: اي واي بر ما؟ این چه كارنامه‌اي است که هيچ [كار] كوچك و بزرگي را وانگذاشته مگر این که آن را برشمرده است؟ و آنان كرده‌هاي خويش را آماده مي‌يابند، و پروردگار تو به كسي ظلم نمي‌كند.
نکته ها:
بارها قرآن از مسئله ى كتاب و پرونده و نامه ى عمل در قیامت سخن به میان آورده است و مى فرماید: فرستادگان ما مى نویسند: «اِنّ رُسلنا یَكتبون»(47)، آثار كارها را هم مى نویسیم: «نَكتُب ما قدّموا و آثارهم»(48)، نامه عمل آنان بر گردنشان آویخته مى شود: «اَلزمناه طائره فى عُنُقه»(49)، پرونده ها در قیامت گشوده مى شود: «و اذ الصُّحف نُشرت»(50)، نامه ها به دست خود افراد داده مى شود؛ نامه ى خوبان به دست راست و نامه بدكاران به دست چپ آنان داده مى شود. همان گونه كه هر فردى پرونده اى دارد، هر امّتى نیز كتاب و پرونده اى دارد. «كلّ اُمّة تُدعى الى كتابها»(51)
پیامبراكرم صلى الله علیه وآله در بازگشت از جنگ حُنین، در یك صحراى خشك فرود آمد. به اصحاب فرمود: بگردید تا هر چه از چوب وخاشاك یافتید گرد آورید. اصحاب رفتند و هر كس چیزى آورد. روى هم ریختند و انباشته شد. پیامبر فرمود: «هكذا تجتمع الذنوب، ایّاكم و المحقّرات من الذنوب» گناهان اینگونه جمع مى شوند، پس از گناهان كوچك پرهیز كنید.(52)
از این برنامه این درس را نیز مى توان گرفت كه پیامبر خدا صلى الله علیه وآله آموزشى اردوئى و بیابانى تجسّمى، نمایشى و عملى، همراه با پركردن اوقات فراغت براى یاران خود داشتند، آن هم وقتى كه خطر غرور ناشى پیروزى در جنگ در كمین آنان بود، واصحاب خود را بى گناه یا كم گناه مى پنداشتند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: در روز قیامت هنگامى كه كارنامه ى عمل انسان به او داده مى شود، پس از نگاه به آن و دیدن آنكه تمام لحظه ها و كلمه ها و حركات و كارهاى او ثبت شده، همه ى آنها را به یاد مى آورد، مانند اینكه ساعتى قبل آنها را مرتكب شده است، لذا مى گوید: «یا ویلتنا ما لهذا الكتاب لایُغادر صغیرة...».(53)
آنان كه در دنیا بى خیال و بى تفاوت بوده و به هر كارى دست مى زنند، در آخرت هراس و دلهره خواهند داشت، «مشفقین» ولى مؤمنان كه در دنیا اهل تعهّد و خداترسى بودند در آنجا آسوده اند. «اِنّا كنّا قبل فى اهلنا مشفقین»(54)
47) یونس، 21.
48) یس، 12.
49) اسراء، 13.
50) تكویر، 10.
51) جاثیه، 28.
52) كافى، ج 2، ص 288.
53) تفسیر المیزان.
54) طور، 26.
پیام ها:
- در قیامت، هم نامه ى عمل هر فرد به دستش داده مى شود، هم كتابى در برابر همه قرار داده مى شود. «و وُضِع الكتاب»
- نگرانى و هراس مجرمان، از عملكرد ثبت شده ى خویش است، نه از خداوند. «مشفقین ممّا فیه»
- قیامت، روز حسرت و افسوس مجرمان است. «یا ویلتنا»
- علم افراد به عملكرد خودشان در قیامت چنان است كه گویا همه با سواد مى شوند، چون كتاب و خواندن براى همه مطرح است. «وُضِع الكتاب... مشفقین ممّا فیه»
- عمل هاى انسان داراى درجات است. «صغیرةً ولا كبیرةً»
- قیامت، صحنه ى تجسّم عمل هاى انسان است. «وجدوا ما عملوا حاضراً»
- داشتن عدالت وظلم نكردن، لازمه ربوبیّت الهى است. «و لایَظلم ربّك احداً»