اللهم صل علی محمد وال محمد وعجل فرجهم اسعدالله ایامکم سعیدا باسلام وادب خدمت عزیزان وعرض تبریک فرخنده میلاد فخرعالم امکان امیرالمومنین وتوفیق پیروی وشناخت آن اسوه ایمان وتقوی الهی روز آغازین شما بزرگواران همراه باسلامتی وعمرباعزت یارب العامین جلوه هایی از شخصیت امام علی علیه السلام در نهج البلاغه چگونگی شناخت امام ع برای شناخت امام(ع) علاوه بر مطالعه تاریخ و تحلیل آن، می توان به سخنان آن حضرت درباره خودشان یا سخنان کسانی که حضرت را درک کرده و در مکتبش پرورش یافته اند - بی واسطه یا با واسطه - و حتی دشمنانش مراجعه کرد. از آنجا که امام(ع) از مقام عصمت برخوردار است، شناخت حضرتش برای غیر معصوم کاری مشکل و چه بسا غیر ممکن است; به همین جهت، شاید بهترین راه شناخت حضرت مراجعه به سخنان معصومان(ع) و از جمله خود ایشان باشد. لذا در این نوشتار بنابر آن است که امام(ع) را از زبان مبارکش معرفی کنیم. طبیعی است که با بضاعت ناچیز نگارنده و محدودیت مقاله، فقط به جلوه های اندکی از شخصیت آن بزرگوار پرداخته ایم. علی(ع) پرورش یافته مکتب پیامبر اکرم(ص) است هنگامی که امام(ع) نوزاد بود، پیامبر گهواره او را در کنار رختخواب خود قرار می داد; حتی گاهی بدن او را می شست و در مواقعی شیر در کام او می ریخت و او را به سینه می فشرد. امام(ع) خود در این باره چنین می فرماید: «و قد علمتم موضعی من رسول الله(ص) بالقرابة القریبة، والمنزلة الخصیصة وضعنی فی حجره و انا ولد یضمنی الی صدره، و یکنفنی فی فراشه و یمسنی جسده و یشمنی عرفه و کان یمضغ الشی ء ثم یلقمنیه » شما می دانید مرا نزد رسول خدا چه رتبت است، و خویشاوندی ام با او چه در نسبت است. آنگاه که کودک بودم مرا در کنار خود نهاد و بر سینه خویشم جا داد، و مرا در بستر خود می خوابانید چنان که تنم را به تن خویش می سود و بوی خوش خود را به من می بویانید. و گاه بود که چیزی را می جوید، سپس آن را به من می خوراند امام(ع) هنگام بعثت پیامبر اکرم(ص) امام(ع) هنگام بعثت پیامبر اکرم(ص) حضرت در این وقت حدود ده سال داشتند، اما شخصیت ذاتی آن بزرگوار و تاثیرات تربیتی مکتب پیامبر اکرم(ص) ایشان را به جایی رسانده بود که خود می فرمایند: «لقد کان(ص) یجاور فی کل سنة بحراء فاراه، و لایراه غیری ... اری نور الوحی و الرسالة و اشم ریح النبوة.» پیامبر(ص) مدتی از سال مجاور کوه حراء می شد، پس تنها من او را مشاهده می کردم و کسی جز من او را نمی دید. من نور وحی و رسالت را می دیدم و نسیم نبوت را استشمام می کردم. اول کسی که ایمان آورد امام(ع) است بعد از آن که پیامبر به رسالت مبعوث شد، اول کسی که ایمان آورد امام(ع) بود. چنانکه فرموده است: «والله لانا اول من صدقه.» به خدا سوگند! من نخستین کسی هستم که وی را تصدیق کردم. یا فرموده است: «انی ولدت علی الفطرة و سبقت الی الایمان.» من بر فطرت توحید تولد یافته ام و در ایمان از همه پیش قدم تر بوده ام. ابن ابی الحدید معتزلی - از بزرگان اهل سنت - دلایل زیادی بر اینکه اول کسی که به پیامبر ایمان آورد امام علی(ع) است اقامه می کند و اشکالاتی را که به این ادعا وارد کرده اند جواب می دهد. ایمان امام (ع) توام با یقین بود حضرت می فرمایند: «انی لعلی یقین من ربی و غیر شبهة من دینی.» من به پروردگار خویش یقین دارم و در دین و آیین خود گرفتار شک و تردید نیستم! و یا فرموده است: «ما سککت فی الحق مذ اریته.» من از زمانی که حق را یافته ام، در آن تردید نکرده ام. امام(ع) معیار هدایت و راه نجات است امامی که با حق است و حق هم با اوست: «علی مع الحق والحق مع علی.» کسی که قرآن ناطق است. پس چراغ هدایت و راه نجات نیز هست. می فرماید: «انما مثلی بینکم کمثل السراج فی الظلمة، یستضی ء بها من ولجها.» من در میان شما همچون چراغی در تاریکی هستم; هر کس به سوی آن چراغ روی آورد و در کنارش بنشیند از نورش بهره مند می گردد. امام(ع) چراغ هدایتی است که هیچ گاه کسی را گمراه نمی کند. «لا ضللت و لا ضل بی.» هرگز گمراه نبوده ام و هرگز کسی به وسیله من گمراه نشد. امام(ع) مطیع خدا و رسول اکرم(ص) بود یکی از ویژگی های امامان(ع) اطاعت از پروردگار متعال است و امام علی(ع) نیز در این ویژگی سرآمد می باشد. حضرت می فرمایند: «انی لم ارد علی الله و لا علی رسوله ساعة قط و لقد وآسیته بنفسی...» من حتی یک لحظه به معارضه با (احکام و دستورات) خدا و پیامبر برنخاسته ام. آری، ایشان خود را در مقابل پیامبر اکرم مطیع محض می دانست. چنانکه به مناسبتی کسی به ایشان عرض کرد: «یا امیرالمؤمنین فنبی انت؟ قال: ویلک، انما انا عبد من عبید محمد(ص).» ای امیرمؤمنان پس تو پیامبر هستی؟ فرمود: وای بر تو! من بنده ای از بندگان پیامبر اکرم(محمدص) هستم! شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 10 / 212 - 222.