رویکردهای مختلف موافقت معنایی
استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران گفت: ما در بحث حجیت سنت رویکردهای مختلفی داریم؛ رویکرد اول عطف به چالش تاریخی تردید در صدور برخی احادیث است و ائمه(ع) معیار موافقت با کتاب را مطرح کرده‌اند تا چالش صدور برطرف شود یا احادیثی که به لحاظ سندی داعیه صدور از معصوم(ع) دارند ولی همه پایش سندی نشده است. ائمه(ع) فرموده‌اند اگر حدیثی را ما گفته باشیم قطعا موافق قرآن است لذا موافقت معنایی می‌تواند در احراز اطمینان سند به ما کمک بیشتری بکند.
وی افزود: رویکرد دوم این است که چرا حدیث باید الزام‌آور باشد و آن را بپذیریم که گفته شده است چون وحی بیانی است لذا اعتبار و قداست و شرافت وحی را دارد و منبعی برای شناخت اسلام است؛ پیش‌فرض رویکرد دوم این است که حدیث، دارای بنیاد قرآنی است و بن‌مایه قرآنی دارد. علامه طباطبایی هم در المیزان فرموده است که امام علی(ع) سرعت زیادی در پاسخ به سؤالات و شبهات داشتند و از این رو این سؤال ایجاد شد که نکند ایشان منبع دیگری در اختیار دارد که سایر صحابه ندارند و وقتی از حضرت پرسیدند ایشان فرمود من جز قرآن چیز دیگری ندارم مگر اینکه خداوند فهم دیگری از قرآن به من داده باشد که به بندگان دیگر نداده است؛ علامه طباطبایی با بیان اینکه این روایت از غرر احادیث است نشان می‌دهد آبشخور و سرچشمه و بنیاد و بن‌مایه آن همه احادیث گرانبها و معارف بلند علوی ریشه در قرآن کریم دارد.
قرآن؛ معیار اعتبارسنجی روایات
راد تاکید کرد: در این رویکرد حدیث در حقیقت همان قرآن است ولی در یک صورت دیگر، البته این رویکرد عقلی و فلسفی هم دارد و این کتاب هر دو رویکرد را دارد و به دنبال این است که حجیت اعتبار سنت را در پرتو قرآن حفظ کند و فراتر از مقام ادعا این حجیت به پشتوانه قرآن کریم عینی‌سازی و اثبات شده است. از امام باقر(ع) نقل است که سخنانشان را به قرآن استناد می‌دادند و قرآن محوری از اصول اساسی در گفتمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و عیاری برای پالایش احادیث سره از ناسره و درست از نادرست بوده است.
استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: حدیث‌گریزانی داریم که به تاریخمندی سنت و حدیث قائل‌اند و در این پوشش به نوعی حدیث را فاقد کارکرد می‌دانند همچنین حدیث‌گریزانی داریم که به حسبنا کتاب الله معتقدند و روایات را کاملا کنار گذاشته‌اند و حدیث‌گریزان عقل‌گرای خودبنیاد هم داریم که عقل را سنجه صحت حدیث قرار می‌دهند ولی این کتاب معیار را قرآن قرار داده است.
راد بیان کرد: مطالعات حدیثی و تفسیری کنونی واقعا از نوآوری برخوردار نیست و ما از این مسئله رنج می‌بریم همچنین این مطالعات ارتباط چندانی با جهان علم هم ندارد ولی این کتاب تا حدودی ارتباط حدیث‌پژوهی را با زبان‌شناسی مدرن برقرار کرده است. ما باید خوانشی از قرآن و حدیث ارائه دهیم که بتواند ارتباط پویا با اندیشه‌ها و اندیشوران غیرخودی برقرار کند. همچنین این کتاب در برون‌رفت از رخوت و رکود در این عرصه موفق بوده است و در حد کلیات باقی نمانده است.
استاد دانشگاه تهران گفت: سؤال جدی در مورد احادیث عرضه این است که آیا عرضه شامل همه احادیث است یا فقط احادیثی است که در آن تعارضی مشاهده می‌کنیم و اگر احراز با رجوع به قرآن حل نشد تکلیف ما چیست؟ به نظر می‌رسد اینجا بحث وجود دارد و پژوهشگران حدیث معتقدند که بن‌مایه قرآنی برای برخی احادیث نمی‌توان یافت و خوب است که با همکاری برخی نهادها این مسئله پیگیری شود.
راد با تاکید بر لزوم تلخیص کتاب، افزود: ممکن است در ذهن خواننده کتاب این سؤال ایجاد شود که ما برای احراز موافقت چرا باید سراغ مکاتب زبان‌شناسی غربی برویم؛ متاسفانه این پرسش‌ها در ذهن طلبه‌ای چون بنده ایجاد می‌شود و برخی ممکن است تندتر این نقد را بیان کنند که ما با این همه مباحث بلاغی و فصاحت و .. چرا از غرب استفاده کنیم و آیا نظام علمی سنتی ما ظرفیت لازم را نداشت؟ که این همه باید پاسخ داده شود.
منبع :ایکنا #استاد_علی_راد
📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید:
🆔✨@OstadRad✨