احتمالا اسم گاز خردل رو زیاد شنیدید. تقریبا بیشترین حملات شیمیایی به ایران با گاز خردل بوده؛ از جمله حمله به سردشت. و اما گاز خردل چه بلایی بر سر رزمندگان و مردم غیرنظامی ایران و کردستان عراق می‌آورد؟ گاز خردل به عنوان یک عامل سمی که به سلول های زنده آسیب می رساند طبقه بندی شد؛ بدین معنی که تمامی سلول‌های زنده‌ای که با آن تماس داشته باشند را تخریب خواهد کرد. این عامل سمی هنگام آزاد شدن به یک مایع غلیظ، روغنی و قهوه ای رنگ با بوی ریشه ترب کوهی، سیر و یا خردل تبدیل می شد. اولین نشانه های مسمومیت با گاز خردل شامل تحریک شدن و قرمزی ملایم پوست است که چند ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض این گاز سمی پدیدار می شود. رنگ مناطقی از بدن که با این گاز تماس داشته اند رفته رفته زرد شده و به تدریج تاول هایی پر از مایع روی پوست این نواحی پدیدار می شود. چشم ها قرمز شده و می سوزند و اشک جاری می گردد و بعد از آن شاهد درد شدید و کوری در این نقطه از بدن خواهیم بود. دیگر نشانه های تماس با این گاز سمی عبارتند از گرفتگی بینی، درد در حفره ی بینی، گرفتگی صدا، سرفه ی شدید و در مواردی نیز خفگی. قرار گرفتن در معرض این گاز به مدت طولانی می تواند استفراغ، اسهال و درد شکمی را نیز به دنبال داشته باشد. معمولاً مرگ در اثر استنشاق این گاز در چند روز اول اتفاق می افتد و در صورت زنده ماندن فرد بهبودی کامل او چندین هفته و حتی چندین ماه به طول خواهد انجامید. در بسیاری از موارد نیز قربانی با کوری دائمی، زخم های پوستی شدید، مشکلات تنفسی در درازمدت و بالا رفتن خطر ابتلا به سرطان مواجه خواهد شد که این موارد تنها بخش کوچکی از اثرات مخرب این گاز هستند. تا به امروز هیچ پادزهری برای گاز خردل ساخته نشده و تنها می توان به مراقبت های ویژه و تکمیلی برای نجات قربانیان متکی بود. خفگی با گاز خردل وقتی اتفاق می‌افتد که بدن از درون تاول می‌زند... فقط تصور کنید یکی از آن تاول‌هایی که روی بدن قربانیان هست، داخل مجرای تنفسی‌اش باشد... داخل مجرای تنفسی انقدر تاول می‌زند که تنفس مختل می‌شود و... قربانی را زجرکش می‌کند... یک ویژگی بد خردل، این است که تا وقتی علائمش بروز نکند، قربانی از مسموم شدنش اطلاع ندارد. و البته ماسک‌های شیمیایی تنها از عوارض تنفسی گاز خردل جلوگیری می‌کنند و برای پیشگیری از عوارض پوستی، باید تمام بدن پوشیده باشد. زمانی که گاز خردل در مناطق جنگی مورد استفاده قرار می‌گرفت، روزها طول می کشید که پخش شدن آن به اتمام برسد. گاز خردل از هوا سنگین تر بود در کانال ها، سنگرها وحفره هایی که خمپاره ها و گلوله های توپ ایجاد می کردند باقی مانده و آب های منطقه را آلوده می کرد....