«به قلهها نزدیک شدهایم»؛ نشانه امید یا خوشباوری؟!
✍ جعفرعلیاننژادی
🔸کاربرد استعاره «نزدیکی به قلهها» توسط ولیفقیه، نوعی صورتبندی مفهومی جدید از باور «ما میتوانیم» است که نگارنده قصد دارد در این یادداشت به آن پرداخته، دلیل بکارگیری آن و تفاوت آن با مفاهیم «خوشباوری»، «سادهدلی» و «خیالپردازی» را توضیح دهد.
🔸
سوال اول. چرا عبارت «به قلهها نزدیک شدهایم»، صورتبندی جدیدی از باور «ما میتوانیم» است؟
▫️واضح است استفاده از عبارت نزدیکی به قله، چیزی فراتر از باور ما میتوانیم است. ما برای حرکت به سمت قله نیاز به باور توانستن داریم. اساساً اگر چنین قدرت و اعتماد به نفسی در خود نمیدیدیم، حرکت نمیکردیم.
▫️حتی میتوان گفت، در طول این صعود و در کمرکش و دامنه کوه نیز تداوم این باور منطقی و صحیح است و به یاد آوردن آن منجر به ادامه حرکت و امید به فتح قله میشود. اما با نزدیک شدن به قله کوه، میتوان گفت این باور کمکم به واقعیت توانستن نزدیک میشود.
▫️از اینجا دیگر میتوان گفت، ما موفق شدیم باور «ما میتوانیم» را به فعل «توانستیم» نزدیک و تبدیل کنیم. استعاره به قلهها نزدیک شدهایم، اشاره به همین توانایی بالفعل دارد. چیزی که هم باور داریم، هم ثمرهاش را دیدهایم. بنابراین به خودبهخود، خستگی و ناامیدی بیمعنا شده و میل به حرکت سریعتر شدیدتر میشود.
🔸
سوال دوم. دلیل به کار بردن استعاره نزدیکی به قله چیست؟
▫️دلیل بکاربردن این استعاره، همان جمله پایانی بند قبل است. یعنی فهم رهبری از نیاز کشور، مردم و مسئولین به سرعتگیری و حرکت بیشتر. استفاده ایشان از کلیدواژه تحول در گفتار مهم ابتدای سال، نشانه همین درک نزدیکی به قله است، چون با دیدهبانی، نیاز کشور به یک حرکت سریع، کلی، عمومی و جامع را شناسایی کرده است.
▫️این استفاده حداقل دو دلیل عمده دیگر هم دارد. اول آنکه صعودکننده ممکن است در گامهای پایانی دچار کندی سرعت و خوشباوری شود، ثانیاً ارتفاع زیاد منجر به خیالبافی و سادهدلی صعودکننده شده و موانع و مسائل پیشرو تا فتح قله، یا بسیار بزرگ و ناممکن و یا بسیار کوچک و بیاهمیت شود. تهدید حالت اول خستگی است، حالت دوم ناامیدی و یأس.
🔸
سوال سوم. آیا استعاره نزدیکی به قلهها نوعی خوشباوری، خیالبافی یا سادهدلی است؟
▫️برای پاسخ به این سوال باید بدانیم این نحوه امیدبخشی رهبری از چه جنسی است. امید ماحصل تبدیل باور توانستن به فعل توانایی است. امید هم باور به توانستن و حرکت را ایجاد میکند و هم واقعیت رسیدن و فتح را ممکن میسازد. امید واقعی یا صادق چیزی از این سنخ است.
▫️بر این اساس میتوان گفت امید صادق چهار ویژگی مهم دارد: الف. امید باید برای چیز یا چیزهای خوب باشد. ب. مقصود یا موضوع امید در آینده است. ج. مقصود یا موضوع امید چیزی پرزحمت و دشوار است. د. این چیز دشوار ممکن الوصول است.
▫️
خوشباوری، امید افراطی به چیزی دشوار است که بسیار سهل و آسان فرض شده و انسان را به کسالت و بیتحرکی وادار میکند.
خیالبافی، امید به چیزهای ناممکن و غیرواقعی است و ماحصل آن یأس است، چون هیچگاه مقصود ممکن نمیشود.
سادهدلی نوعی امیدواری بدون در نظر گرفتن موانع غیرقابل پیشبینی و مسائل غیرمترقبه است، که انسان را ناامید و خسته میکند.
🔸استعاره به قلهها نزدیک شدهایم در مقابل نوعی امیدواری صادقانه است، که هم ناظر به تجربه توانستن و پیشرفتهای شگرف قبلی است، هم مسائل، مصائب و سختیهای موجود را میبیند و هم حرکت و سرعت بیشتر را طلب میکند. نزدیکی به قله، با خوشباوری و خیالبافی و سادهدلی ممکن نیست، با امید ممکن است آن هم از نوع صادق.
@jafaraliyan
http://fdn.ir/page/241432/
http://fna.ir/3eo5sb
mshrgh.ir/1520898