💠 پرسش: شیطان چگونه موجبات گمراهی انسان را فراهم می آورد؟ ✍️پاسخ شما را با استمداد از تفسیر آیه ای از قرآن ارائه می دهیم: در قرآن آمده است: «قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ. ثُمَّ لَآتِيَنَّهُم مِن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَائِلِهِمْ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ»(1) گفت: اكنون كه مرا گمراه ساختى، من بر سر راه مستقيم تو، در برابر آنها كمين مى‌كنم! سپس از پيش رو و از پشت سر، و از راست و چپ آنها به سراغشان مى‌روم؛ و بيشتر آنها را شكرگزار نخواهى يافت! علامه طباطبائى (ره) در شرح جهات چهارگانه فوق مى‌نويسد: چون راه خدا امرى است معنوى، ناگزير مقصود از جهات چهارگانه نيز جهات معنوى خواهد بود نه جهات حسّى. مقصود از بين ايديهم (جلو رويشان) حوادثى است كه در زندگى براى آدمى پيش مى‌آيد، حوادثى كه خوشايند و مطابق آمال و آرزوهاى او يا ناگوار و مايه كدورت عيش اوست. چون ابليس در هر دو حال كار خود را مى‌كند. مراد از خلف (پشت سر) اولاد واعقاب اوست. چون انسان نسبت به آينده اولادش نيز آمال و آرزوها دارد. آرى، انسان بقا و سعادت اولاد را بقاء و سعادت خود مى‌داند، از خوشبختى آنان خشنود و از ناراحتى شان مكدر و متألم مى‌شود. انسان هر چه از حلال و حرام دارد همه را براى اولاد خود مى‌خواهد تا بتواند آتيه آنان را تأمين نمايد، و چه بسا خود را در اين راه به هلاكت مى‌اندازد. و مقصود از سمت راست كه سمت مبارك و نيرومند آدمى است سعادت و دين او است و آمدن شيطان از دست راست به اين معنا است كه وى آدمى را از راه ديندارى بى دين مى‌كند و او را در بعضى از امور دينى وادار به افراط نموده به چيزهايى كه خداوند از آدمى نخواسته تكليف مى‌كند و اين همان ضلالتى است كه خداوند آن را «اتَّباعِ خُطُواتِ الشِّيْطانِ» نام نهاده است. و منظور از سمت چپ، بى دينى مى‌باشد، به اين معنا كه فحشا و منكرات را در نظر آدمى جلوه داده وى را به‌ارتكاب معاصى و آلودگى به گناهان و پيروى هواى نفس و شهوات وادار می سازد.(2) پی نوشت ها: 1.سوره اعراف، آیات 16و17 2.تفسیرالمیزان ذیل آیات 16 و17 اعراف آدرس کانال: @javadheidari110 🌿🌿🌿🌿🌿🌿